Standpunten Strafrecht

De modernisering van het Strafwetboek is essentieel voor een efficiënter en coherenter juridisch systeem. Op verzoek van het kabinet Justitie hebben we ons standpunt gedeeld over Boek II van het voorontwerp van wet voor een nieuw Strafwetboek. Het verouderde Strafwetboek heeft de afgelopen jaren en decennia veel wijzigingen ondergaan, wat de samenhang en uniformiteit niet volledig ten goede zijn gekomen.

Op vraag van het kabinet Justitie hebben we ons standpunt overgemaakt bij een parlementaire vraag over de strafbaarstelling van vrouwelijke genitale verminking.

We schreven een advies bij het voorontwerp van wet om het verjaringssysteem te vereenvoudigen en logischer en overzichtelijker te maken door onder meer de termijn te koppelen aan de straf in abstracto

We leverden advies bij de uitbreiding van het bevel tot betaling bij minnelijke schikking zoals voorzien in het voorontwerp van SMS IV-wet

We leverden een advies bij het voorontwerp tot invoering van een nieuw Strafwetboek (Boek I). Het is over het algemeen duidelijk, heeft een logische opbouw en kiest ervoor om diverse essentiële strafrechtelijke noties vooraan te verzamelen en te definiëren.

Het gebeurt dat verbalisanten verdachten telefonisch de vraag stellen of ze bereid zijn deel te nemen aan een polygraaftest. We onderzoeken de wettigheid en wenselijkheid daarvan.

We leverden een advies bij het voorontwerp van wet om justitie menselijker, sneller en straffer te maken III aan het kabinet van Justitie.

We hebben een advies geschreven bij het wetsvoorstel om te voorzien in een verzwarende omstandigheid voor opzettelijke slagen, verwondingen of vergiftiging ten gevolg waarvan een zwangere vrouw het embryo of de foetus in haar schoot verliest (DOC 2960).

We kunnen ons vinden in het wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van strafvordering en van de wet van 5 mei 2014 betreffende de internering, teneinde ervoor te zorgen dat de gegevens inzake rechterlijke beslissingen tot internering gedeeltelijk ontoegankelijk kunnen worden gemaakt (DOC 55-2990).

We staan erg kritisch tegenover het voorontwerp van wet tot instelling van een gemeentelijk integriteitsonderzoek en de oprichting van een Directie Integriteitsbeoordeling voor Openbare Besturen (DIOB). Het machtigt het college van burgemeester en schepenen om een uitbatingsvergunning in te trekken of te weigeren, dan wel een publiek toegankelijke inrichting sluiten, wanneer een integriteitsonderzoek naar de (prospectieve) uitbater aantoont dat er een ernstig risico bestaat dat de uitbating gepaard zal gaan met strafbare feiten.

De OVB staat achter de wetsvoorstellen om het verbod op geweld tegen kinderen uitdrukkelijk in het Burgerlijk Wetboek te verankeren. We wijzen op enkele noodzakelijke aanpassingen en verduidelijkingen in de tekst.

De OVB ziet geen meerwaarde in de wetsvoorstellen tot wijziging van artikel 190 Sv. om de behandeling van de zaak bij seksuele misdrijven in de regel achter gesloten deuren te organiseren. Op dit moment kan dat enkel als de rechter instemt met het verzoek van een partij.

Op 16 april 2021 maakte de OVB haar standpunt over het wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van strafvordering wat betreft de audiovisuele opname van het verhoor (DOC55-348/001) over aan de Kamercommissie Justitie.

De Kamercommissie Justitie nodigde de OVB uit om een advies te schrijven bij het wetsvoorstel om incest als strafbaar feit in het Strafwetboek op te nemen. We merken op dat deze vraag idealiter wordt behandeld binnen het ruimere kader van de nakende hervorming van het gehele seksueel strafrecht.

We hebben op eigen initiatief een advies geschreven bij het langverwachte wetsontwerp tot hervorming van het seksueel strafrecht (DOC 55-2141). De voorgestelde hervorming is een duidelijke stap vooruit, maar niet overal even logisch en proportioneel uitgewerkt.

De OVB steunt het opzet achter de wetsvoorstellen tot wijziging van de artikelen 25 en 150 van de Grondwet (DOC55-1790/001 en 1791/001) over de drukpersvrijheid, maar acht de voorgestelde aanpassingen ontoereikend om de bijzonderheden van de moderne informatiemedia adequaat te kunnen regelen.

Op 26 mei 2021 maakte de OVB haar standpunt over het wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van strafvordering betreffende het DNA-onderzoek bij seksueel geweld (DOC55-1454/001) over aan de Kamercommissie Justitie.

De OVB is gekant tegen een veralgemeende uitbreiding van de bijzondere bewijswaarde voor alle verkeersovertredingen die vastgesteld worden door onbemande automatische toestellen (DOC55-1234/001). We zijn niet tegen het principe van de bijzondere bewijswaarde als dusdanig, maar de voorgestelde grootschalige en automatische omkering van de bewijslast heeft een te grote impact op de rechten van verdediging.

Op uitnodiging van de Kamercommissie Justitie hebben we een advies voorbereid bij het wetsvoorstel dat de rechter niet langer de mogelijkheid wil bieden om bemiddeling te verplichten in het geval van intrafamiliaal geweld. We kunnen ons vinden bij de doelstellingen, maar de uitwerking laat nog te wensen over.

De OVB pleit in een advies aan het kabinet van de minister van Justitie voor een volledige hervorming van de Antigoonleer. Het huidige principe moet omgekeerd worden zodat onregelmatig verkregen bewijsstukken niet langer in beginsel toegelaten worden.

Op 2 juni 2021 maakte de OVB haar standpunt over het wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 30 november 1998 houdende regeling van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, met het oog op het invoeren van een actieve kennisgevingsplicht met betrekking tot bepaalde specifieke methoden voor het verzamelen van gegevens (DOC 55 1763) over aan de Kamercommissie Justitie.

Op 3 februari 2021 hebben we ons standpunt over het wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van Strafvordering ter facilitering van grootschalig DNA-onderzoek (DOC55-1756/001) overgemaakt aan de kamercommissie Justitie.

De OVB stelde op eigen initiatief een artikelsgewijs advies op bij het wetsvoorstel tot invoering van een nieuw wetboek van strafvordering.

De OVB verwelkomt de algemene uitwerking van het ingediende nieuwe Strafwetboek en onderschrijft de elementaire bouwstenen: accuraat, coherent en eenvoudig. Zij heeft de Kamercommissie Justitie niettemin geadviseerd met uitgebreide nota’s bij zowel Boek 1 als Boek 2, die de voornaamste juridisch-technische en praktische opmerkingen bundelen.

Wetsvoorstel nr. 0577/001 wil het gebruik van de polygraaf, ook bekend als leugendetector, inschrijven in een nieuw hoofdstuk in het Wetboek van Strafvordering.

Enerzijds erkent de OVB dat de wetgever daarmee een praktijk die reeds vele jaren wordt toegepast op basis van omzendbrieven wettelijk verankert en zo ook het rechtszekerheidsbeginsel bevordert.

Anderzijds is de OVB radicaal gekant tegen het gebruik van de polygraaftest in se en bijgevolg ook tegen een wetsvoorstel dat het gebruik van dergelijke test verder valideert en de rechtswaarborgen in het kader van de test niet verder uitbreidt.

We pleiten niet uitdrukkelijk voor of tegen de afschaffing van de volksjury, maar vinden de specifieke invulling van de beleidskeuze en de gevolgen op de procedure veel belangrijker.

De OVB staat kritisch tegenover de interpretatie van de temporele uitsluitingsvoorwaarden van de onderbreking van de strafuitvoering door het Directoraat-generaal Penitentiaire inrichtingen van de FOD Justitie.

De lezing strookt niet met de ratio legis van de maatregel en de essentie van de terbeschikkingstelling en vertoont een inconsistentie met een andere bepaling uit het besluit.

De OVB reageert positief op de intentie van de wetgever om de veel voorkomende problematiek van huiselijk geweld en partnergeweld verder aan te pakken. Dat neemt niet weg dat de OVB een uitgebreide reeks fundamentele opmerkingen en vragen bij de voorstellen heeft

De OVB juicht toe dat de wetgever voortschrijdend inzicht vertoont in de niet-consensuele verspreiding van seksueel getinte privébeelden en -video’s via moderne communicatiemiddelen en -kanalen, maar heeft evenwel ook enkele belangrijke opmerkingen bij het wetsvoorstel.

De wet van 5 mei 2019 houdende diverse bepalingen in strafzaken brengt uiteenlopende wijzigingen aan met betrekking tot het straf- en strafprocesrecht. De OVB brengt u op de hoogte van de voornaamste aanpassingen.

Het wetsvoorstel tot aanpassing van de procedure voor de strafuitvoeringsrechter voor vrijheidsstraffen van drie jaar of minder beoogt niet enkel effectieve uitwerking te geven aan de wet van 17 mei 2006, ze maakt de procedure die daarin voorzien wordt ook schriftelijk. De OVB presenteerde haar opmerkingen op een hoorzitting van de Kamercommissie Justitie op 20 maart 2019.

De minnelijke schikking in strafzaken is slechts één voorbeeld van de vele recente bewegingen en wijzigingen in het strafrecht. Sinds de verruiming van die vorm van alternatieve afhandeling in 2011 onderging het mechanisme verschillende aanpassingen, zowel gestuurd door rechtspraak als door wetgeving. Dit standpunt biedt een overzicht.

De Wet van 22 juli 2018 tot wijziging van het Wetboek van strafvordering betreffende toezeggingen in het kader van de strafvordering, de strafuitvoering of de hechtenis voert een algemene wettelijke regeling in voor spijtoptanten in het kader van de bestrijding van de georganiseerde criminaliteit en het terrorisme.

Op 19 maart 2018 verscheen het wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van Strafvordering wat de snelrechtprocedure betreft op de website van de Kamer. Samen met het op 21 februari 2018 verschenen wetsvoorstel betreffende de procedure van onmiddellijke verschijning, is dat al het tweede initiatief op korte tijd om het snelrecht terug in te voeren.

Op 20 maart 2018 organiseerde de Kamercommissie justitie een hoorzitting met de leden van de commissie tot hervorming van het strafprocesrecht. Daarop werden de krachtlijnen toegelicht van de voorstellen die de commissie formuleerde met als doel de opstelling van een nieuw Wetboek van Strafvordering.

De OVB heeft zijn advies gegeven in de Kamercommissie Justitie inzake het wetsontwerp houdende wijzigingen van diverse bepalingen van het strafrecht, de strafvordering en het gerechtelijk recht (Parl.St., Kamer, 54-2753-001).

Een nota van het College van procureurs-generaal van 29 juni 2017 liet minderjarigen toe om afstand te doen van hun recht op bijstand tijdens het verhoor op voorwaarde dat de advocaat daarmee instemt. De OVB stond daar zeer kritisch tegenover en verduidelijkte met dit standpunt wat van iedere advocaat die wordt opgeroepen in het kader van het verhoor van minderjarigen verwacht wordt.

De OVB neemt standpunt in over het onvoorwaardelijk recht op toegang tot een advocaat voor minderjarige verdachten.

De OVB heeft schriftelijk advies verleend aan de Kamercommissie Justitie over het wetsvoorstel van het Strafwetboek voor wat betreft het zonder toestemming van de eigenaar in gebruik nemen van een onroerend goed.

De OVB neemt standpunt in over de tapmaatregel en het beroepsgeheim van de advocaat.

Op vraag van de leden van de Kamercommissie Justitie heeft de OVB een advies opgesteld naar aanleiding van het wetsontwerp tot wijziging van de wet houdende regeling van de inlichtingen- en veiligheidsdienst en van artikel 259bis van het Strafwetboek.

De wet van 21 november 2016 betreffende bepaalde rechten van personen die worden verhoord (Salduz bis) breidt het consultatie- en bijstandsrecht van verdachten bij het verhoor uit. De OVB zet de voornaamste wijzigingen van de nieuwe Salduzwet voor u op een rij.

Op vraag van de leden van de Kamercommissie Justitie heeft de OVB een schriftelijk advies opgesteld aangaande het wetsontwerp over bepaalde rechten van personen die worden verhoord.

In het kader van de terreurmaatregelen die de regering vooropstelt, werd voorgesteld de arrestatietermijn voor terrorismemisdrijven te verlengen tot 72 uur. De OVB erkent dat de terreurdreiging in bepaalde gevallen uitzonderlijke maatregelen kunnen rechtvaardigen, maar wijst niettemin op de permanente bescherming van onze fundamentele rechten en vrijheden.

De OVB stelt dat de uitbreiding van de BOM-wet en de informaticarecherche de grondrechten van de burger ondergraaft.

De OVB neemt standpunt in over het belang van het ondervragingsrecht van kroongetuigen.

Overeenkomstig artikel 204 Sv. moeten de grieven, hier inbegrepen de procedurele grieven, worden opgegeven in geval van hoger beroep.

Het volstaat daarbij het model zoals door de Koning bepaalt bij Koninklijk Besluit van 18 februari 2016 ingevuld in te dienen.

De Orde van Vlaamse Balies is al jaren bekommerd om de mensonterende toestand van geesteszieke delinquenten, die zonder kwalitatieve behandeling wegkwijnen in de gevangenis. In het kader van het wetsontwerp "Potpourri III", dat wijzigingen aanbrengt aan de interneringswet van 5 mei 2014, heeft de OVB enkele opmerkingen geformuleerd.

De minister van Justitie heeft zijn beleidsnota op 10 november 2015 neergelegd in de Kamer. De studiedienst van de OVB belicht de aspecten die voor de advocatuur het meest relevant zijn.

De OVB neemt standpunt in over het gebruik van videoconferentie voor de verschijning van inverdenkinggestelden in voorlopige hechtenis.

De OVB neemt standpunt in over de hervorming van het strafprocesrecht.

De OVB neemt standpunt in over de algemene strafbaarstelling van pesten.

Niettegenstaande het belang van het thema, biedt het voorstel van resolutie over de justitiële aanpak van daders van kindermishandeling geen meerwaarde.

Het jeugdsanctierecht is sinds de Zesde Staatshervorming een Vlaamse bevoegdheid. De OVB heeft aan de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin een nota overgemaakt met daarin de minimale vereisten waaraan het nieuwe Vlaamse jeugdsanctierecht volgens haar moet voldoen.

De Orde van Vlaamse Balies protesteert zeer heftig tegen de plannen van de regering om zittingen van de raadkamer en de kamer van inbeschuldigingstelling binnen de gevangenis te laten plaatsvinden.

De wetsontwerpen van 9 juli 2013 houdende diverse maatregelen betreffende de verbetering van de invordering van de vermogensstraffen en de gerechtskosten in strafzaken riepen naast het klassiek opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek een derde soort onderzoek in het leven: het strafrechtelijk uitvoeringsonderzoek (SUO).

De OVB formuleert de voornaamste kritieken vanuit de advocatuur op het wetsvoorstel van 21 februari 2013 betreffende de internering van personen.