Standpunt verlenging arrestatietermijn zonder rechterlijke controle
In het kader van de terreurmaatregelen die de regering vooropstelt, werd voorgesteld de arrestatietermijn voor terrorismemisdrijven te verlengen tot 72 uur. De OVB erkent dat de terreurdreiging in bepaalde gevallen uitzonderlijke maatregelen kunnen rechtvaardigen, maar wijst niettemin op de permanente bescherming van onze fundamentele rechten en vrijheden.
De OVB is geen voorstander van een abstracte verlenging van de arrestatietermijn in artikel 12 van de Grondwet, zeker niet tot 72 uur. Zij ziet meer heil in een betere toepassing van de mogelijkheid voor de onderzoeksrechter om de arrestatie met 24 uur te verlengen (art. 15bis wet op de voorlopige hechtenis). In ondergeschikte orde roept zij op om het uitzonderlijk karakter van een eventuele verlenging tot 72 uur maximaal te garanderen.
De OVB stelt dat een arrestatie een dermate ingrijpende inbreuk op de persoonlijk vrijheid van betrokkenen is dat zij steeds de uitzondering moet blijven en gepaard moet gaan met voldoende waarborgen en controlemechanismen. Zonder te willen twijfelen aan het gegeven dat politie en parket niet lichtzinnig besluiten tot vrijheidsberoving, benadrukt de OVB dat een onafhankelijke rechterlijke controle een cruciale waarborg is voor de – vermoed onschuldige – verdachte. Die controle moet zo snel mogelijk na de vrijheidsberoving gebeuren. Een belangrijk aspect van het rechterlijk toezicht is te vermijden dat een verdachte al te willekeurig van zijn vrijheid wordt beroofd of door de arrestatie op zich onder druk zou worden gezet door de politie om (oprechte of valse) bekentenissen af te leggen.
Indien nodig kan de onderzoeksrechter trouwens gebruikmaken van de nu al bestaande mogelijkheid om die termijn te verlengen tot 48 uren. Uit de praktijk blijkt dat deze mogelijkheid nauwelijks wordt toegepast. De OVB stelt zich daarom de vraag of er wel nood is aan die verlenging en verkiest een uitgebreider gebruik van het bevel tot verlenging boven een grondwetswijziging.
Disclaimer: de arrestatietermijn voor terrorismemisdrijven is uiteindelijk verlengd tot 48 uur in plaats van 72 uur.
documenten
Nog vragen? Onze specialisten ter zake
Gerelateerd nieuws
Wetsvoorstel rond minnelijke schikking voor PPP’s roept juridische bedenkingen op
Op vraag van de Kamercommissie Justitie hebben we een kort advies afgeleverd bij het wetsvoorstel om de verruimde minnelijke schikking onmogelijk te maken voor politiek prominente personen (nr. 56-1042). We spreken ons niet uit over de rechtsfiguur op zich, maar hebben wel ernstige bedenkingen bij de argumentatie.
"De rechtstaat is geen erfgoed, maar een belofte die we elke dag opnieuw moeten waarmaken."
De rechtsstaat staat onder druk, zo waarschuwt het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM) in hun nieuwe rapport voor ernstige structurele uitdagingen in België: het niet-uitvoeren van rechterlijke beslissingen, tekorten bij justitie, en druk op fundamentele vrijheden. "De afbouw van de rechtstaat gebeurt niet met luide trom. Ze sluipt," benadrukt bestuurder Nadia Van Baelen in haar pleidooi voor het bewust beschermen van de rechtstaat.
Van spreekrecht naar aangifteplicht
Een nieuw wetsvoorstel wil het spreekrecht voor beroepsgeheimhouders omvormen tot een aangifteplicht. Zo zouden advocaten bij kennis van bepaalde misdrijven verplicht worden melding te doen bij het parket. In de Kamercommissie Justitie van 23 september 2025 werd OVB-bestuurder Nicolaas Vinckier daarover gehoord, die daar benadrukte dat dit het beroepsgeheim uitholt en slachtoffers net kan schaden.
Toegang tot gevangenissen: vernieuwde richtlijnen voor controle en veiligheid
Het Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen heeft een geactualiseerde versie van de ministeriële omzendbrief nr. 1821 over de toegangscontrole verspreid. Deze nieuwe versie vervangt de eerdere omzendbrief.
Detentiehuis Olen gaat van start
Vandaag opent in Olen in de provincie Antwerpen een nieuw detentiehuis. De eerste bewoners komen over uit andere inrichtingen en nemen hun intrek in de nieuwe kleinschalige inrichting. De opstart zal stapsgewijs verlopen: op termijn kan het detentiehuis plaats bieden aan 58 bewoners.
Gevangenisnoodwet van kracht: maatregelen moeten overbevolking snel doen dalen
Exact één maand na de indiening van het wetsontwerp van de minister van Justitie is de wet van 18 juli 2025 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 4 augustus 2025. De wet bevat dringende maatregelen om de overbevolking in de Belgische gevangenissen aan te pakken. Het gaat om een zogenaamde noodwet die de het aantal gevangenen zo snel mogelijk moet verminderen.
OVB wijst op knelpunten in wetsvoorstel over verlenging van onderzoeksperiode
We hebben op vraag van de Kamercommissie Justitie advies gegeven over het wetsvoorstel dat de termijn voor het vragen van bijkomende onderzoekshandelingen wil aanpassen. Hoewel we geen fundamentele bezwaren hebben tegen de voorgestelde wijziging, stellen we ons vragen bij de effectiviteit en de motivering van het voorstel.
Voorstel tot aanpassing snelrechtprocedure lost niets op ... integendeel
We hebben kritisch geadviseerd bij het wetsvoorstel tot aanpassing van de procedure van onmiddellijke verschijning, beter bekend als de snelrechtprocedure. Het voorstel maakt het mogelijk om af te wijken van het vereiste akkoord van verdachte en advocaat en wijzigt ondertussen niets aan het werkelijke probleem: het toepassingsgebied.
Onderzoek naar schuldenproblematiek bij gedetineerden: deel uw inzichten
Heel wat (ex-)gedetineerden worstelen met schulden tijdens en na hun detentie. Als advocaat komt u mogelijk in contact met deze problematiek. Uw professionele inzichten zijn dan ook cruciaal voor een lopend onderzoek naar de schuldenlast bij (ex-)gedetineerden. Neem deel aan de enquête!