Standpunt Voorontwerp nieuw Strafwetboek - Boek I (versie 2023)
We leverden een advies bij het voorontwerp tot invoering van een nieuw Strafwetboek (Boek I). Het is over het algemeen duidelijk, heeft een logische opbouw en kiest ervoor om diverse essentiële strafrechtelijke noties vooraan te verzamelen en te definiëren.
Achtergrond
Pogingen tot een grondige hervorming van het Strafwetboek lopen al decennia terug. Vorige legislatuur nog diende toenmalig minister van Justitie Geens zijn versie in, waarbij wij ook al advies leverden. Hoewel het huidige ontwerp op vele punten identiek is aan die versie, sluit het principieel meer aan bij de oorspronkelijke versie van professoren Joëlle Rozie en Damien Vandermeersch. Zo wordt de gevangenisstraf opnieuw opgevat als ultimum remedium en zal deze worden geschrapt voor de minst zware misdrijven.
Positieve basis
Los van deze strikt politieke beleidskeuze achten we het wetsontwerp over het algemeen een goede basis.
Zo zijn we onder meer positief over:
- de toelichting van de strafdoelstellingen die de rechter voor ogen moet houden
- de expliciete codificatie in Boek I van de onoverkomelijke dwaling, het noodweerexces, het principe van de noodtoestand zoals ontwikkeld in de rechtspraak en de wettige verdediging als algemene rechtvaardigingsgrond
- de behandeling onder vrijheidsberoving, die een antwoord probeert te bieden aan het foutieve zwart-wit denken over geestesstoornissen.
Advies
We hebben een uitgebreid advies geschreven bij het voorontwerp van Boek I. Daarin komen onder andere de interpretatie van de strafwet, de doorwerking van de verzwarende bestanddelen en factoren op deelnemers, de uitwerking van de verbeurdverklaring en de beveiligingsmaatregel/internering na een onsuccesvolle terbeschikkingstelling.
Lees ons standpunt
Nog vragen? Onze specialisten ter zake
Gerelateerd nieuws
Wetsvoorstel rond minnelijke schikking voor PPP’s roept juridische bedenkingen op
Op vraag van de Kamercommissie Justitie hebben we een kort advies afgeleverd bij het wetsvoorstel om de verruimde minnelijke schikking onmogelijk te maken voor politiek prominente personen (nr. 56-1042). We spreken ons niet uit over de rechtsfiguur op zich, maar hebben wel ernstige bedenkingen bij de argumentatie.
Van spreekrecht naar aangifteplicht
Een nieuw wetsvoorstel wil het spreekrecht voor beroepsgeheimhouders omvormen tot een aangifteplicht. Zo zouden advocaten bij kennis van bepaalde misdrijven verplicht worden melding te doen bij het parket. In de Kamercommissie Justitie van 23 september 2025 werd OVB-bestuurder Nicolaas Vinckier daarover gehoord, die daar benadrukte dat dit het beroepsgeheim uitholt en slachtoffers net kan schaden.
Toegang tot gevangenissen: vernieuwde richtlijnen voor controle en veiligheid
Het Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen heeft een geactualiseerde versie van de ministeriële omzendbrief nr. 1821 over de toegangscontrole verspreid. Deze nieuwe versie vervangt de eerdere omzendbrief.
Detentiehuis Olen gaat van start
Vandaag opent in Olen in de provincie Antwerpen een nieuw detentiehuis. De eerste bewoners komen over uit andere inrichtingen en nemen hun intrek in de nieuwe kleinschalige inrichting. De opstart zal stapsgewijs verlopen: op termijn kan het detentiehuis plaats bieden aan 58 bewoners.
Gevangenisnoodwet van kracht: maatregelen moeten overbevolking snel doen dalen
Exact één maand na de indiening van het wetsontwerp van de minister van Justitie is de wet van 18 juli 2025 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 4 augustus 2025. De wet bevat dringende maatregelen om de overbevolking in de Belgische gevangenissen aan te pakken. Het gaat om een zogenaamde noodwet die de het aantal gevangenen zo snel mogelijk moet verminderen.
OVB wijst op knelpunten in wetsvoorstel over verlenging van onderzoeksperiode
We hebben op vraag van de Kamercommissie Justitie advies gegeven over het wetsvoorstel dat de termijn voor het vragen van bijkomende onderzoekshandelingen wil aanpassen. Hoewel we geen fundamentele bezwaren hebben tegen de voorgestelde wijziging, stellen we ons vragen bij de effectiviteit en de motivering van het voorstel.
Voorstel tot aanpassing snelrechtprocedure lost niets op ... integendeel
We hebben kritisch geadviseerd bij het wetsvoorstel tot aanpassing van de procedure van onmiddellijke verschijning, beter bekend als de snelrechtprocedure. Het voorstel maakt het mogelijk om af te wijken van het vereiste akkoord van verdachte en advocaat en wijzigt ondertussen niets aan het werkelijke probleem: het toepassingsgebied.
Onderzoek naar schuldenproblematiek bij gedetineerden: deel uw inzichten
Heel wat (ex-)gedetineerden worstelen met schulden tijdens en na hun detentie. Als advocaat komt u mogelijk in contact met deze problematiek. Uw professionele inzichten zijn dan ook cruciaal voor een lopend onderzoek naar de schuldenlast bij (ex-)gedetineerden. Neem deel aan de enquête!
Vereenvoudigde rechtenverklaring getest en goedgekeurd
Vanaf 2026 wordt een nieuwe, vereenvoudigde rechtenverklaring voor verdachten ingevoerd bij politieverhoren. Na een positieve evaluatie van het pilootproject, waaraan ook de OVB heeft meegewerkt, zal deze verklaring in alle politiezones worden uitgerold.