Standpunt Voorontwerp nieuw Strafwetboek - boek II (versie 2023)
De modernisering van het Strafwetboek is essentieel voor een efficiënter en coherenter juridisch systeem. Op verzoek van het kabinet Justitie hebben we ons standpunt gedeeld over Boek II van het voorontwerp van wet voor een nieuw Strafwetboek. Het verouderde Strafwetboek heeft de afgelopen jaren en decennia veel wijzigingen ondergaan, wat de samenhang en uniformiteit niet volledig ten goede zijn gekomen.
Algemene opmerking
In de praktijk blijkt dat problemen zich eerder voordoen bij de implementatie van de strafprocedure dan bij de loutere toepassing van het materieel strafrecht. Daarom dringen we aan op een spoedige hervorming van de strafuitvoering als een cruciaal onderdeel van dit proces. Een nieuw Strafwetboek zal pas volledig zijn doel bereiken met een eigentijdse en doeltreffende strafprocedure.
Artikel 79, 4° Hebben advocaten dan geen maatschappelijke functie?
Artikel 79, 4° van het wetsontwerp trekt onze bijzondere aandacht. Advocaten, die een essentiële rol spelen in de bescherming van de rechtsstaat, staan momenteel niet op de lijst van personen met een maatschappelijke functie.
Tijdens de coronacrisis werd de advocatuur erkend als een "noodzakelijke dienst voor de bescherming van de vitale belangen van de natie en de behoeften van de bevolking." Bovendien zijn advocaten vaak slachtoffer van geweld, variërend van verbale agressie en intimidatie tot fysiek geweld. Als geweld tegen magistraten, griffiers, postbodes en journalisten zwaarder bestraft worden, zien we geen reden waarom deze lijn ook niet moet worden doorgetrokken naar advocaten.
Om deze redenen dringen we erop aan dat advocaten worden toegevoegd aan de limitatieve lijst van personen met een maatschappelijke functie in artikel 79, 4°. Als de wetgever dit niet aanpast, vragen we op zijn minst dat rechters agressie tegen advocaten beschouwen als verzwarende omstandigheden, vergelijkbaar met de behandeling van geweld tegen scheidsrechters en seingevers bij sportwedstrijden volgens de artikelen 106 en 191 van het wetsontwerp.
Andere aandachtspunten
Een kleine greep uit enkele van onze opmerkingen bij Boek II:
- Nood aan gelijke uitwerking van verzwarende en verzachtende omstandigheden: Boek II licht consequent toe met welke verzwarende omstandigheden de rechter zal moeten rekening houden, maar doet dat niet voor verzachtende omstandigheden
- Twijfels over de toepasbaarheid van de vier cumulatieve bestanddelen voor uitgelokte doodslag in gevallen van psychisch geweld (art. 104)
- Bepaalde situaties worden als verzwarend bestanddeel én verzwarende omstandigheid beschreven. Dat betekent niet alleen dat het misdrijf een hoger strafniveau krijgt, maar dat de rechter daarbovenop, binnen dat zwaardere niveau, nog eens rekening zal moeten houden 15 met de identieke feiten, maar dan als verzwarende omstandigheid. Dit lijkt dubbelop.
- Versoepeling van het personeel toepassingsgebied van de Interneringswet zou het gelijkheidsbeginsel kunnen schenden
Download ons advies bij het volledige voorontwerp (Boek I en II)
Achtergrond Boek I en Boek II
In oktober 2022 hebben we al ons advies ingediend met betrekking tot Boek I. Het is van vitaal belang dat Boek I en Boek II naadloos op elkaar aansluiten, gezien het strafrecht als een samenhangend geheel moet functioneren. We verwelkomen de hernieuwde aandacht voor de herziening van het Strafwetboek, maar benadrukken dat een nieuw wetboek pas volledig zijn doel zal bereiken met een eigentijdse en doeltreffende juridische procedure.
Nog vragen? Onze specialisten ter zake
Gerelateerd nieuws
Van spreekrecht naar aangifteplicht
Een nieuw wetsvoorstel wil het spreekrecht voor beroepsgeheimhouders omvormen tot een aangifteplicht. Zo zouden advocaten bij kennis van bepaalde misdrijven verplicht worden melding te doen bij het parket. In de Kamercommissie Justitie van 23 september 2025 werd OVB-bestuurder Nicolaas Vinckier daarover gehoord, die daar benadrukte dat dit het beroepsgeheim uitholt en slachtoffers net kan schaden.
Toegang tot gevangenissen: vernieuwde richtlijnen voor controle en veiligheid
Het Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen heeft een geactualiseerde versie van de ministeriële omzendbrief nr. 1821 over de toegangscontrole verspreid. Deze nieuwe versie vervangt de eerdere omzendbrief.
Detentiehuis Olen gaat van start
Vandaag opent in Olen in de provincie Antwerpen een nieuw detentiehuis. De eerste bewoners komen over uit andere inrichtingen en nemen hun intrek in de nieuwe kleinschalige inrichting. De opstart zal stapsgewijs verlopen: op termijn kan het detentiehuis plaats bieden aan 58 bewoners.
Gevangenisnoodwet van kracht: maatregelen moeten overbevolking snel doen dalen
Exact één maand na de indiening van het wetsontwerp van de minister van Justitie is de wet van 18 juli 2025 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 4 augustus 2025. De wet bevat dringende maatregelen om de overbevolking in de Belgische gevangenissen aan te pakken. Het gaat om een zogenaamde noodwet die de het aantal gevangenen zo snel mogelijk moet verminderen.
OVB wijst op knelpunten in wetsvoorstel over verlenging van onderzoeksperiode
We hebben op vraag van de Kamercommissie Justitie advies gegeven over het wetsvoorstel dat de termijn voor het vragen van bijkomende onderzoekshandelingen wil aanpassen. Hoewel we geen fundamentele bezwaren hebben tegen de voorgestelde wijziging, stellen we ons vragen bij de effectiviteit en de motivering van het voorstel.
Voorstel tot aanpassing snelrechtprocedure lost niets op ... integendeel
We hebben kritisch geadviseerd bij het wetsvoorstel tot aanpassing van de procedure van onmiddellijke verschijning, beter bekend als de snelrechtprocedure. Het voorstel maakt het mogelijk om af te wijken van het vereiste akkoord van verdachte en advocaat en wijzigt ondertussen niets aan het werkelijke probleem: het toepassingsgebied.
Onderzoek naar schuldenproblematiek bij gedetineerden: deel uw inzichten
Heel wat (ex-)gedetineerden worstelen met schulden tijdens en na hun detentie. Als advocaat komt u mogelijk in contact met deze problematiek. Uw professionele inzichten zijn dan ook cruciaal voor een lopend onderzoek naar de schuldenlast bij (ex-)gedetineerden. Neem deel aan de enquête!
Vereenvoudigde rechtenverklaring getest en goedgekeurd
Vanaf 2026 wordt een nieuwe, vereenvoudigde rechtenverklaring voor verdachten ingevoerd bij politieverhoren. Na een positieve evaluatie van het pilootproject, waaraan ook de OVB heeft meegewerkt, zal deze verklaring in alle politiezones worden uitgerold.
Update: opnieuw verlenging opschorting uitvoering straffen 0-3 jaar via zelfaanbod
In de strijd tegen de overbevolking in de gevangenissen heeft de minister van Justitie de instructie over de opschorting van de uitvoering van bepaalde straffen verlengd tot en met 31 juli 2025.