Nieuw­jaars­ge­schenk van het Grond­wet­te­lijk Hof

'Richtlijn (EU) 2018/822 van de Raad van 25 mei 2018 tot wijziging van Richtlijn 2011/16/EU wat betreft verplichte automatische uitwisseling van inlichtingen op belastinggebied met betrekking tot meldingsplichtige grensoverschrijdende constructies', beter bekend als de DAC6-richtlijn, kadert binnen een ruimere evolutie die belastingontwijking aan banden wil leggen.

Deze richtlijn wil fiscale transparantie scheppen zodat de lidstaten in staat zijn mazen in hun fiscale regelgeving tijdig te detecteren en onmiddellijk te dichten.

Die beoogde fiscale transparantie bekomt de wetgever door een meldingsplicht op te leggen aan personen die betrokken zijn bij het opzetten of beheren van grensoverschrijdende fiscale constructies waarmee mogelijke belastingontwijking wordt nagestreefd. Die personen, ook wel intermediairs genoemd, moeten dan meerdere gegevens over die constructies aan de fiscus melden.

Ook advocaten kunnen optreden als intermediair en zo gebonden zijn door de meldingsplicht. Dat staat echter op gespannen voet met het beroepsgeheim. Daarom hebben we in 2020 een reeks schorsings- en vernietigingsverzoeken ingediend tegen de federale en regionale normen die de DAC6-richtlijn omzetten. En daarover heeft het Grondwettelijk Hof zich nu opnieuw ten gronde uitgesproken in een arrest met betrekking tot de federale omzettingswet en de regionale omzettingsregelgeving op niveau van de Franse Gemeenschap, het Waalse Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De vernietiging van de bovenstaande artikelen heeft belangrijke gevolgen voor advocaten en intermediairs die betrokken zijn bij belastingaangelegenheden in federale en regionale omzettingsregelgeving.

Ten eerste worden advocaten niet langer gedwongen om informatie te delen met intermediairs die geen cliënt zijn. Dat bestendigt de privacy en vertrouwelijkheid van de relatie tussen advocaten en hun cliënten.

Ten tweede kunnen advocaten nu hun beroepsgeheim handhaven, zelfs bij de verplichting om periodieke meldingen te doen van bepaalde belastingconstructies. Dat kan de rechten van advocaten beschermen en hen in staat stellen hun ethische verplichtingen na te komen zonder schending van vertrouwelijkheidsregels.

In de uitspraak van het Grondwettelijk Hof zijn er enkele kwesties die momenteel worden aangehouden in afwachting van antwoorden van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Dit zijn de prejudiciële vragen die zijn gesteld bij het arrest nr. 103/2022 van 15 september 2022 en gaan over:

1. Aanvang en einde van de termijn voor het vervullen van de meldingsplicht
   Momenteel is de aanvang en het einde van de termijn voor het vervullen van de meldingsplicht onvoldoende duidelijk gedefinieerd. Deze onduidelijkheid kan leiden tot rechtsonzekerheid en kan van invloed zijn op de rechten en plichten van intermediairs en belastingplichtigen.
2. Onvoldoende duidelijke definitie van het begrip "intermediair"
   Het begrip "intermediair" is nog onvoldoende duidelijk gedefinieerd in het bestreden decreet. Omdat de definities in het decreet zijn gebaseerd op de richtlijn, wordt gesteld dat ook die laatste de aangehaalde bepalingen zou schenden. Een onduidelijke definitie van "intermediair" kan leiden tot onzekerheid over wie precies onder de meldingsplicht valt en welke verplichtingen van toepassing zijn.
3. Informatieverplichtingen en vermoedens van agressieve fiscale planning
   De informatieverplichtingen die in het decreet worden ingevoerd, zijn gebaseerd op vermoedens van agressieve fiscale planning die niet op redelijke wijze kunnen worden afgeleid uit de in de richtlijn uitgewerkte wezenskenmerken. Daarnaast wordt aangekaart dat bepaalde van deze wezenskenmerken een onweerlegbaar vermoeden invoeren, wat betekent dat de betrokken belastingplichtige niet kan aantonen dat het oogmerk van de constructie niet voornamelijk fiscaal is. Dit zou leiden tot een onverantwoorde en onevenredige beperking van het recht op eerbiediging van het privéleven van intermediairs en relevante belastingplichtigen.

Deze aanhoudende punten illustreren dat de uitspraak van het Grondwettelijk Hof nog aanvullende toelichting en verduidelijking vereist van het Hof van Justitie van de Europese Unie om de bredere juridische implicaties van de federale en regionale omzettingsregelgeving, en de uitspraak, volledig te begrijpen.