Standpunt advocaten als plaats­ver­van­gen­de rechters

In het bestaande systeem doet justitie op structurele wijze beroep op advocaten plaatsvervangende rechters. De Orde van Vlaamse Balies kant zich nadrukkelijk tegen het gebruik van advocaten als plaatsvervangende rechters als een structureel onderdeel van de rechtsprekende functie. De Orde van Vlaamse Balies zet zich dan ook tegen die structurele rol af en voelt zich gesterkt door het standpunt dat het Arbitragehof in het arrest van 3 maart 1999 innam. In dat arrest beklemtoonde het Arbitragehof dat de inzet van advocaten plaatsvervangende raadsheren in aanvullende kamers met het oog op het wegwerken van de gerechtelijke achterstand bij de hoven van beroep, hoogstens als een tijdelijke maatregel kon worden gedoogd. Van tijdelijkheid is geen sprake meer.

Om het hoofd te bieden aan de gerechtelijke achterstand dienen geen advocaten als plaatsvervangende rechters te worden ingeschakeld maar moet de overheid de afwijzing door de advocatuur van een structurele inschakeling als plaatsvervangende rechters, opvangen door een uitbreiding van het magistratenkorps.

De advocaat kan in specifieke omstandigheden nog als plaatsvervangend rechter zetelen. De advocatuur kan enkel haar medewerking verlenen aan een systeem van benoemde plaatsvervangende rechters waarop hooguit occasioneel een beroep kan worden gedaan, louter om een rechtscollege uit de nood te helpen. Die ondergeschikte rol kan enkel worden gespeeld voor de gevallen waarbij de pool van toegevoegde rechters in acute omstandigheden niet onmiddellijk een antwoord kan bieden en daardoor de continuïteit van de openbare dienst in het gedrang zou komen indien aan de voorliggende nood niet onmiddellijk zou worden verholpen. Het gaat dus om zeer uitzonderlijke situaties die van die aard zijn dat, alle redelijkheid in acht nemend, geen andere optie dan het inschakelen van een advocaat plaatsvervangend rechter bestaat. Men denkt hierbij aan het voorbeeld van een magistraat die op weg naar een zitting in een ongeval is betrokken waarbij gelet op zijn territoriale verwijdering een toegevoegde rechter uit de o.m. daartoe aangelegde pool nooit binnen een redelijke tijdspanne de zittingszaal zou kunnen bereiken.

Tot slot meende de algemene vergadering van de OVB dat de advocaat als benoemd plaatsvervangend rechter, op wie hoogstens een beroep kan worden gedaan om een rechtscollege uit de nood te helpen voor de gevallen waar de pool van toegevoegde rechters geen antwoord biedt, nooit in het gerechtelijk kanton waar hij doorgaans pleit kan zetelen.