OVB kritisch over schuldhulpverlening in Kamercommissie
Afgelopen week reageerden we erg kritisch op de hoorzitting in de Kamercommissie Justitie over het wetsvoorstel tijdelijke en structurele schuldhulpverlening.
Als alternatief ontwikkelden we een eigen voorstel over schuldcoaching.
Ulrike Cerulus
Sofie Verherstraeten
Schuldhulpverlening
We werden op dinsdag 15 september gehoord in de Commissie Justitie van de Kamer over het wetsvoorstel tijdelijke en structurele schuldhulpverlening. Gewezen bestuurder Gracy Saerens vertegenwoordigde er ons.
We brachten eerder een omstandig advies uit over dat wetsvoorstel, waartegenover we erg kritisch staan.
Onze voornaamste bezwaren zijn:
- De regeling in het wetsvoorstel blokkeert de schuldeiser in de tenuitvoerlegging, zonder enige inspraak vanwege de schuldeiser of enige rechterlijke toetsing.
- Kwetsbare mensen met structurele financiële problemen worden verleid ermee in te stemmen om hun gevoelige gegevens op te nemen in een platform dat werd ontwikkeld door één gerechtsdeurwaarderskantoor. In ruil voor hun gegevens wordt elke verdere tenuitvoerlegging voor 3 of 6 maanden geschorst.
- Het wetsvoorstel biedt geen oplossing voor structurele financiële problemen, vermits de schorsing enkel kan worden gevraagd voor geldelijke veroordelingen waarvoor er al een uitvoerbare titel werd uitgevaardigd. Bovendien gaat het enkel om coronaschulden en dus niet om al vooraf bestaande schulden.
- De collectieve schuldenregeling en het faillissement met respectievelijk schuldbemiddelaars en curatoren werken performant en bieden veel meer waarborgen, in het bijzonder een rechterlijke controle, dan de voorgestelde regeling.
- De taak van de gerechtsdeurwaarder bestaat in essentie uit het stellen van hoofdzakelijk materiële handelingen. De gerechtsdeurwaarder is niet de aangewezen persoon om de rol op te nemen die hem door het wetsvoorstel wordt toebedeeld.
- Het wetsvoorstel beoogt om het platform One, opgericht en ontwikkeld door één gerechtsdeurwaarderskantoor wettelijk te verankeren, wat het risico inhoudt op belangenvermenging.
- Het platform stuit op ernstige bezwaren vanuit de Algemene Verordening Gegevensbescherming.
Toelichting Schuldcoaching
Om onze bezwaren bij dit ontwerp kracht bij te zetten, hebben we zelf een alternatief voorstel uitgewerkt over schuldcoaching. Dat voorstel werd ook al bezorgd aan de leden van de Commissie Justitie van de Kamer.
Het voorstel is vooral bedoeld voor wie niet in aanmerking komt voor de collectieve schuldenregeling. Voor sommige schuldenaars is de collectieve schuldenregeling bijvoorbeeld een te zware procedure rekening houdend met de lichtere schuldenlast. Ook denken we aan schuldenaars van wie de collectieve schuldenregeling werd herroepen of die getroffen zijn door uitzonderlijke omstandigheden van voorbijgaande aard zoals o.a. de coronapandemie waardoor hun budget uit evenwicht is geraakt. Daarnaast hechten schuldenaars ook belang aan het behoud van hun financiële autonomie, wat in dit voorstel gegarandeerd is.
Schuldcoaching beoogt schulden in een zo vroeg mogelijk stadium aan te zuiveren zonder sneeuwbaleffect van aanmaningen en deurwaarderskosten. Schuldcoaching is voor de schuldenaar minder ingrijpend en biedt voor de schuldeiser een sneller perspectief op de betaling van de integrale hoofdsom.
Schuldcoaching biedt een kwaliteitsgarantie, doordat alleen advocaten, ministeriële ambtenaren, gerechtelijke mandatarissen en overheidsinstellingen of particuliere instellingen die door de bevoegde overheid zijn erkend, kunnen optreden als schuldcoach, mits ze zijn opgenomen op een lijst opgesteld door de arbeidsrechtbank van het arrondissement waar de schuldenaar zijn hoofdverblijfplaats heeft. Ook mogen ze zelf niet het voorwerp van een insolventieprocedure uitmaken, moeten ze een speciale en aangehouden vorming over schuldcoaching hebben genoten of een ruime ervaring in schuldhulpverlening hebben opgebouwd, alsook niet eerder als lasthebber van een betrokken partij, hetzij een schuldeiser, hetzij de schuldenaar, hebben opgetreden. Dat maakt dat schuldcoaches onafhankelijk en onpartijdig kunnen werken.
Schuldcoaching is laagdrempeling van aard. De aanvraag van schuldcoaching gebeurt via een eenvoudige schriftelijke verklaring van de schuldenaar aan de hand van een bij Koninklijk Besluit voorgeschreven formulier.
Uiterlijk binnen 1 maand na de aanvraag maakt de schuldcoach een vermogensfoto op van het vermogen van de schuldenaar via een bij KB voorgeschreven formulier.
Uiterlijk 2 maanden na de publicatie van de vermogensfoto in het Centraal Bestand Beslagberichten maakt de schuldcoach een schuldcoachingsplan op, dat onder meer de maandelijks door de schuldenaar te betalen aflossingen vastlegt. De dwanguitvoeringen en lopende interesten worden geschorst. 51 % van de schuldeisers, die bovendien minstens 51 % van het weerhouden passief vertegenwoordigen, moeten akkoord gaan. Daarna wordt het schuldcoachingsplan ter homologatie voorgelegd aan de arbeidsrechtbank.
De schuldcoach voert de betalingen uit aan de schuldeisers aan de hand van de hem door de schuldenaar maandelijks ter beschikking gestelde sommen op de daartoe geopende rubriekrekening.
De procedure komt onder meer ten einde na de succesvolle uitvoering van de verbintenissen die zijn opgenomen in het schuldcoachingsplan of als de schuldcoach vaststelt dat er te weinig aflossingscapaciteit is. Ook wanneer minder dan 51 % van de schuldeisers het schuldcoachingsplan aanvaardt, stopt de schuldcoaching.
Doorheen de hele procedure is er toezicht van de arbeidsrechtbank, die moet oordelen over onder andere geschillen of misbruik van de procedure.
Het ereloon van de schuldcoach zal worden ingehouden van de maandelijkse aflossingen die de schuldenaar doet. Er zullen daarvoor forfaitaire bedragen bij Koninklijk Besluit worden bepaald.
Krant De Standaard: Wapen tegen armoede werkt niet goed
In een artikel dat verscheen op 16 september in De Standaard 'Wapen tegen armoede werkt niet goed' worden drie elementen aangehaald die de oorzaak zouden vormen van gebreken in de huidige procedure collectieve schuldenregeling. Schuldcoaching verhelpt aan elk van die oorzaken.
1. Geen kwaliteitsgarantie
Zo wordt ten eerste verwezen naar het feit dat advocaten die schuldbemiddelaar willen worden geen verplichte opleiding moeten volgen. Zoals hierboven aangehaald, biedt schuldcoaching wel de nodige kwaliteitsgaranties doordat de schuldcoach onder andere een doorgedreven opleiding moet hebben gevolgd of een ruime ervaring moet kunnen aantonen.
2. Onduidelijke basis aanwijzing bemiddelaars
Ten tweede is het volgens het bewuste krantenartikel onduidelijk op welke basis bemiddelaars in een collectieve schuldenregeling worden aangewezen.
Ook aan die kritiek verhelpt het wetsvoorstel schuldcoaching. Zo kunnen uitsluitend advocaten, ministeriële ambtenaren, gerechtelijke mandatarissen en overheidsinstellingen of particuliere instellingen die door de bevoegde overheid zijn erkend, optreden als schuldcoach, voor zover ze onder andere zijn opgenomen op een lijst opgesteld door de arbeidsrechtbank van het arrondissement waar de schuldenaar zijn hoofdverblijfplaats heeft.
3. Geen overkoepelend takenpakket voor bemiddelaar
Ten derde hekelt het krantenartikel dat geen overkoepelend takenpakket voor de bemiddelaar in de collectieve schuldenregeling bestaat waarin bijvoorbeeld omschreven wordt met welke regelmaat de bemiddelaar contact moet hebben met de schuldenaar.
Schuldcoaching komt tegemoet aan die kritiek, aangezien de schuldcoach verplicht is op regelmatige tijdstippen, en minstens een maal per jaar, overleg te plegen met de schuldenaar. Ook moet de schuldcoach jaarlijks een tussentijds verslag opstellen. De schuldenaar heeft een inzagerecht in al die verslagen.
Ook interessant
Eerste clinic voor schuldbemiddelaars
In 2024 worden er regelmatig opleiding georganiseerd voor de verschillende JustRestart-gebruikers. Daarin worden uw vragen beantwoord over het gebruik van de applicatie.
De eerste clinic voor schuldbemiddelaars vindt plaats op 29 januari 2024 van 10u tot 12u.
JustRestart: 2 maanden na lancering
Op 2 november 2023 werd JustRestart gelanceerd als het nieuwe digitale platform voor collectieve schuldenregeling. Sinds de lancering zijn er enkele technische problemen waar met de hoogste prioriteit aan wordt gewerkt. Lees de statusupdate na twee maanden.