Standpunt bevoegdheid voor toezicht op ad­mi­ni­stra­tie­ve vrij­heids­be­ro­ving van vreem­de­lin­gen

De Vreemdelingenwet van 15 december 1980 verleent de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen de exclusieve bevoegdheid om te oordelen over de beroepen ingediend tegen individuele beslissingen genomen met toepassing van de Vreemdelingenwet. De uitzondering daarop is dat iedere vreemdeling die administratief van zijn vrijheid wordt beroofd, daartegen beroep kan indienen bij de raadkamer van de correctionele rechtbank. De OVB heeft de wenselijkheid en juridische mogelijkheden onderzocht om ook die bevoegdheid over te dragen aan de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen.

De OVB staat overwegend positief tegenover dergelijk overheveling. Hoewel het enkele aanpassingen zou vergen aan de werking en organisatie van de Raad, zou de centralisatie van de procedure de efficiëntie ervan vergroten en de rechtspraak uniformer maken. Bovendien zouden alle zaken binnen het annulatiecontentieux dan behandeld worden door rechters met een specifieke expertise van en voeling met de materie.

Een andere vraag is echter of de huidige onderverdeling tussen burgerlijke en politieke rechten, zoals bepaald door artikel 144 en 145 van de Grondwet, dat toelaat. De vrijheidsberoving van een individu heeft betrekking op een burgerlijk recht. Die rechten behoren tot de exclusieve bevoegdheid van de gewone rechter en lijken dus niet aan een administratief rechtscollege te kunnen worden overgedragen.

De OVB stelt desalniettemin dat de grondwetsherziening van 6 januari 2014 de juridische deur reeds op een kier zet. De wet kan immers, volgens de door haar bepaalde nadere regels, de Raad van State of de federale administratieve rechtscolleges machtigen om te beslissen over de burgerrechtelijke gevolgen van hun beslissingen.

Advies voor de Commissie Bossuyt

Het voorstel tot overheveling van de bevoegdheid naar de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen vindt zijn oorsprong in de mercuriale van procureur-generaal bij het Hof van Cassatie André Henkes (2 september 2019). De OVB werd uitgenodigd door de Commissie voor de evaluatie van het beleid inzake de vrijwillige terugkeer en de gedwongen verwijdering van vreemdelingen (de zogenaamde commissie Bossuyt) om een advies over dat voorstel voor te bereiden.