Wereldwijd onderzoek brengt aan het licht wat er schort aan het mentale welzijn binnen de advocatuur

In 2020 kwam het welzijn van advocaten steeds meer op de voorgrond. Advocaten krijgen te maken met heel wat stress en werkdruk. Daar is niets mis mee, maar de manier waarop zij daarmee omgaan is cruciaal om hun werkvreugde en welzijn in balans te houden zodat ze niet in een negatieve spiraal terechtkomen richting een burn-out.

Geruststellend is alvast dat 85% van de advocaten aangeeft graag advocaat te zijn. Dat blijkt uit de welzijnsenquête die de OVB in 2019 afnamen.

Maar uit de recentste Advocatenbarometer leren we ook een op de vijf advocaten aangeeft dat ze niet tot hun pensioen in de advocatuur willen blijven, onder meer door de hoge werkdruk en de moeilijke balans tussen werk en privé.

En dan kwam de coronacrisis. De OVB wil waardevolle lessen en knowhow uit die coronacrisis zeker meenemen naar de toekomst. Die lessen halen we onder meer uit het onderzoek van de International Bar Association (kortweg IBA).

De IBA heeft wereldwijd onderzoek gedaan naar het mentale welzijn van juridische professionals. Het project omvatte twee wereldwijde bevragingen: een van individuele advocaten en een enquête bij juridische organisaties zoals balies, advocatenkantoren en interne juridische afdelingen.

Het onderzoek liep van juli 2020 tot december 2020, in volle coronacrisis dus. Er namen meer dan 3000 mensen en meer dan 180 juridische organisaties aan deel. De bevragingen zijn de eerste in hun soort die op internationale schaal en dan nog met een specifieke focus op de advocatuur werden uitgevoerd.

De IBA wil aanbevelingen geven voor het verbeteren van het welzijn in de advocatuur maar in de toekomst willen zij bedrijven blijven duidelijk maken wat de negatieve gevolgen zijn als ze geen aandacht besteden aan het welzijn van hun werknemers.

In de afgelopen jaren is bij de IBA het besef gegroeid dat dit een kwestie is die moet worden aangepakt. In 2019 merkte de IBA-voorzitter op:

Hoewel er op het gebied van welzijnsprogramma’s ongetwijfeld de nodige initiatieven bestaan erkent de IBA een grotere impact door samen te werken op internationaal niveau. Vooral omdat:

• Er in de internationale juridische gemeenschap een algemeen gebrek is aan kennis over goede praktijken op het gebied van geestelijk welzijn en hoe dat eruitziet;
• Er geen (of weinig) evaluaties gebeuren naar de effectiviteit van bestaande welzijnsprogramma's in de juridische sector; en
• Er momenteel geen forum is voor het delen van informatie en goede praktijken op internationaal niveau.

Bij de WHO staat de gemiddelde welzijnsindexscore voor de algemene bevolking op 75.

Voor respondenten van de IBA-enquête, mensen uit de advocatuur, was dit maar 51.

Opvallend was dat de score voor vrouwelijke respondenten aanzienlijk lager was dan die voor mannen. Ook waren de scores van jongere respondenten lager dan die van hun oudere collega's. Er werden ook lagere scores genoteerd bij degenen die zich identificeren als etnische minderheid of bij mensen met een handicap.

Bij de respondenten noteren vrouwelijke advocaten wel een hogere welzijnsscore dan de mannen. Bij andere vrouwelijke medewerkers was dat dus niet het geval.

Een greep uit de meest genoemde redenen:

• problemen rond de werkdruk en die problemen blijven constant gedurende de hele loopbaan van de respondenten (lange werkdagen en onrealistische tijdsdruk waren de meest genoemde problemen)
• de verstoorde balans tussen werk en privé was een reden die vooral genoemd werd bij de jongere respondenten

Op intimidatie en pesten na hebben onrealistische tijdsdruk, de eis om doelen te halen en het onvermogen om pauzes te nemende grootste negatieve impact op het welzijn van de respondenten

In alle leeftijdsgroepen: vermoeidheid, een slechte nachtrust en angst.

Een op de tien jongeren onder de 30 heeft zelfs suïcidale gedachten

Recent verlieten we een derde lockdown na maanden van werken op afstand en sociale afstand. Sommigen kampen met gezondheidsproblemen of rouwen om overleden geliefden.

Velen kregen het nog harder te verduren dan tijdens hun pre-Covid-werkpatronen, vaak met nog langere werkdagen en een minstens even zware werkdruk. Want er was die vereiste om "altijd online paraat te zijn”, die vaak gepaard ging met extra zorgtaken binnen het gezin.

Ook in de advocatuur heeft iedereen zich moeten bekwamen in de technologie van een nieuwe gedigitaliseerde wereld en een groeiend gevoel van emotionele ontkoppeling van de werkplek.

Recent wetenschappelijk onderzoek suggereert dat de angst voor het coronavirus de al bestaande angstniveaus kan hebben verergerd en sommigen ertoe heeft gebracht dwangmatige hygiënegewoonten te ontwikkelen en openbare plaatsen te vermijden.

Ook uit het onderzoek van de IBA blijkt dat angst het meest ervaren gezondheidsprobleem was bij de respondenten, samen met vermoeidheid en een slechte nachtrust (56% van alle antwoorden). Bij advocaten tussen de 25 en de 35 jaar scoren gevoelens van angst zelfs aanzienlijk hoger dan in andere leeftijdsgroepen.

Naarmate advocatenkantoren geleidelijk weer opengaan en we nieuwe hybride manieren van werken verkennen moeten we ook nieuwe manieren vinden om mensen met elkaar te verbinden. Heel belangrijk daarbij is het bevorderen van een emotioneel gezonde werkplek waarin mentaal welzijn bespreekbaar is.

Is het bijvoorbeeld nog verantwoord om terug iedereen van heinde en ver naar Brussel te laten komen voor elke vergadering? Is een gezonde mix tussen telewerk en kantooraanwezigheid geen investering in het welzijn van medewerkers?

Als werknemers met angstgevoelens mentale welzijnsondersteuning krijgen wijst onderzoek alvast uit dat dat uiteindelijk resulteert in hogere productiviteit, minder ziekteverzuim en minder risico op fouten bij die personeelsleden.

De meeste respondenten geven aan dat hun werkgever “weinig effectief” optrad nadat zij problemen zoals werkdruk, gebrek aan ondersteuning of intimidatie/pesten ter sprake brachten.

Werknemers vragen om welzijn en welzijnsverbeteringen op de werkplek bespreekbaarder te maken.

Hoewel 82% van de institutionele respondenten zegt dat het welzijn van hun werknemers en leden een prioriteit is, hebben maar weinigen maatregelen genomen om de impact van hun eventuele welzijnsinitiatieven te beoordelen, en slechts 16% geeft welzijnstrainingen voor managers of senior managers.

Dit is problematisch, gelet op de problemen rond werkdruk, tijdsdruk en pesten die in de individuele enquêtes naar voren kwamen.

Want:

Uit eerdere onderzoeken blijkt alvast dat dat NEGATIEVE gevolgen heeft:

• De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), stelt directe verbanden vast tussen een slecht welzijnsniveau en een verhoogd ziekteverzuim, met een lager werkniveau, gedemotiveerd en opgebrand personeel en beschadigde relaties tussen collega's
• Een onderzoek van Deloitte in 2020 schatte dat een slechte geestelijke gezondheid werkgevers in het Verenigd Koninkrijk tussen £ 42 en £ 45 miljard (respectievelijk 48,9 en 52,4 miljard euro) per jaar kost. Het gaat daarbij ondermeer over de kosten van absenteïsme, presenteïsme (naar het werk komen ondanks een slechte gezondheid en dan onderpresteren) en personeelsverloop.
• Bovendien zijn er in verschillende landen aanwijzingen dat stoornissen in de geestelijke gezondheid en middelenmisbruik kunnen bijdragen aan wangedrag dat uitmondt tuchtprocedures. Dergelijk gedrag schaadt niet alleen de relaties met cliënten, maar ondermijnt ook het vertrouwen van het publiek in de advocatuur als geheel.

• Het welzijn van advocaten is een reden tot wereldwijde bezorgdheid is. De verzamelde welzijnsindexscores tonen aan dat het welzijnsniveau van advocaten op elk regionaal forum onder het wereldwijde gemiddelde ligt.
• Stigma is een groot probleem: 41 procent van de respondenten zei dat ze welzijnskwesties niet met hun werkgever konden bespreken zonder zich zorgen te maken dat dit hun carrière of loon zou schaden
• Werkgevers denken misschien dat welzijn een prioriteit is, maar dit komt niet tot uiting in de ervaringen van hun personeel. De meeste werknemers vinden dat hun werkgevers meer moeten doen op dit gebied, waaronder 75 procent van de respondenten tussheten 25 en 35 jaar

Steven Richman en Deborah Enix-Ross, co-voorzitters van de taskforce, stellen volgende stappen voor na een grondige analyse van de onderzoeksresultaten:

De onderzoeksresultaten bevestigden veel vermoedens over de aard van de internationale welzijnscrisis in de juridische gemeenschap, maar brachten ook enkele onverwachte bevindingen aan het licht. Zoals het feit dat de meerderheid van de respondenten vaak zelf al gezonde copingsstrategieën vond, waaronder meditatie, yoga en een gezond dieet, in tegenstelling tot het gebruik van alcohol of drugs zoals gevonden in eerdere studies.