Inzichten uit overleg met CGVS over lopende projecten en procedures

In 2023 lanceerde het CGVS het Tabula Rasa-project waarmee zij voornamelijk interne efficiëntiewinsten wensten te boeken. Een eerste evaluatie in de zomer van 2024 was positief en het CGVS besliste om het project op grotere schaal te testen. Sinds februari 2025 werken er twaalf teams volgens de nieuwe methode. De behandelde dossiers worden maandelijks gecontroleerd en het project zelf wordt in het voorjaar van 2026 opnieuw geëvalueerd.

Tijdens het overleg benadrukte het CGVS het volgende:

• De volledigheid van het dossier, voorafgaand aan het gehoor is cruciaal om de procedure sneller en vooral efficiënter te laten verlopen.
• Uit de evaluatie is niet specifiek gebleken dat er sprake zou zijn van een kortere behandelingstermijn.
• Er werden geen kwaliteitsproblemen vastgesteld die gelinkt zouden zijn aan de nieuwe werkwijze.
• Het CGVS streeft naar een termijn van max. drie maanden tussen de uitnodiging en het gehoor.
• Het CGVS raadt aan om een lijst invullen van documenten die aanvragers/verzoekers wensen neer te leggen. Daardoor worden documenten op een meer gestructureerde wijze ingediend. Met een ingevulde inventaris kunnen zij bovendien zomaar, zonder afspraak, binnen om documenten neer te leggen.

Het EUAA zal in 2025-2026  voor het eerst ondersteuning bieden aan het CGVS, voornamelijk door deskundigen en tolken ter beschikking te stellen.

1. Er worden tot 18 EUAA-deskundigen op het gebied van dossierbehandeling ingeschakeld. Zij onderzoeken specifiek de ontvankelijkheid van dossiers van personen die al een internationale beschermingsstatus in een andere lidstaat genieten. In dit kader zullen de deskundigen alleen persoonlijke onderhouden afnemen.
   Momenteel zijn er vier EUAA-deskundigen werkzaam bij het CGVS en vanaf juni 2025 zal dat aantal verder uitgebreid worden.
   
   De gesprekken worden hoofdzakelijk in het Engels gevoerd. De commissaris-generaal neemt de suggestie mee om dit op voorhand te vermelden zodat taalproblemen tijdens het gesprek vermeden kunnen worden. Ook zal het CGVS bekijken om de Engelse notities na het onderhoud met de advocaat te delen.
   
2. Daarnaast zullen “flow managers” de onthaalhelpdesks van het CGVS ondersteunen om de aanwezigheid van verzoekers om internationale bescherming of hun advocaten te registreren of om hen naar het lokaal voor het persoonlijk onderhoud te begeleiden.
   
3. Ten slotte zullen tot 26 tolken worden toegevoegd aan de ondersteuning van het EUAA. De meesten van hen zullen de EUAA-deskundigen bijstaan tijdens hun persoonlijke onderhouden in verband met de ontvankelijkheid van de verzoeken, terwijl een kleiner aantal zal worden ingezet om te voldoen aan specifieke tolkbehoeften, die vooraf door het CGVS werden meegedeeld.

Wanneer aan elke partner een verschillende protection officer wordt toegekend, kan dat leiden tot problemen wanneer het persoonlijk onderhoud gelijktijdig plaatsvindt. In dat geval moet de advocaat van het koppel immers kiezen welk gesprek hij zal bijwonen waardoor de andere partner de bijstand van een advocaat ontbeert.

Volgens commissaris-generaal Sophie Van Balberghe is het de regel dat een koppel één en dezelfde protection officer heeft. In principe mag dergelijk probleem dus niet voorvallen. Het CGVS zal dat verder onderzoeken en daarover terugkoppelen.

Het CGVS organiseert vandaag nog steeds videogehoren in gesloten centra. Er is momenteel geen plan om dat verder uit te breiden. 

Het CGVS wacht dus niet op het antwoord van het Grondwettelijk Hof op de twee prejudiciële vragen die dienaangaande werden gesteld tijdens de procedure voor de Raad van State.

Het erkenningspercentage van Afghaanse asielzoekers is in België beduidend lager dan in andere West-Europese landen, zoals Duitsland en Nederland. Adjunct-commissaris Christophe Hessels verduidelijkt waarom dat het geval is:

1. Statistische verschillen
   
   In de statistieken van Eurostat worden bepaalde gegevens niet uniform opgenomen. Zo wordt in Duitsland soms een ander statuut toegekend, waardoor de cijfers niet steeds rechtstreeks vergelijkbaar zijn.
   
2. Specifieke situatie in België
   
   De verhouding van volgende verzoeken (herhaalde asielaanvragen) van Afghaanse onderdanen ligt in België aanzienlijk hoger dan in andere lidstaten. Veel van die verzoeken dateren nog van voor de machtswissel naar de Taliban, wat mee een invloed heeft op de erkenningsgraad.
   
3. Strikte juridische beoordeling
   
   België voert een onafhankelijke en strikt juridische analyse van zowel de vluchtelingenstatus als de subsidiaire bescherming. Dat gebeurt op basis van wetgeving en jurisprudentie, met toepassing van artikel 15b van de Kwalificatierichtlijn. Volgens het CGVS moet er op grond van die bepaling sprake zijn van een "actor" die doelgericht geweld gebruikt tegen de burgerbevolking. Het CGVS stelt vast dat die voorwaarde momenteel niet vervuld is in Afghanistan. Andere Europese lidstaten interpreteren die bepaling soepeler en houden in ruimere mate rekening met humanitaire omstandigheden.
   
   
4. Verschillen in profielen
   
   In België zijn de meeste Afghaanse verzoekers  jongemannen van Pashtun-afkomst. In andere lidstaten daarentegen betreft het vaker leden van de Hazara-gemeenschap, die over het algemeen als kwetsbaarder worden beschouwd. België erkent automatisch alle Hazara’s en vrouwen uit Afghanistan, maar past de criteria in elk individueel geval strikt en onafhankelijk toe.