OVB legt tekortkomingen Belgische asielopvang bloot in Straatsburg
Het Comité van Ministers van de Raad van Europa heeft een nieuwe beslissing met aanbevelingen gepubliceerd over de gebrekkige implementatie van het Camara-arrest, waarbij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) de Belgische staat veroordeelde voor tekortkomingen in de opvang van asielzoekers. Voor het eerst hebben we daaraan actief bijgedragen door een zogenaamde Rule 9 bijdrage in te dienen bij het Department for the Execution of Judgments.
Auteur
Nico Moons
Eerste Rule 9 bijdrage van OVB
Sinds enkele jaren kunnen advocatenordes een zogenaamde Rule 9 bijdrage leveren bij de (gebrekkige) implementatie van arresten van het EHRM. Daarmee kunnen zij een impact hebben op de beslissingen van het Comité van Ministers, dat de implementatie opvolgt.
De OVB heeft dat recent voor het eerst gedaan voor het Camara-arrest, waarin het EHRM België veroordeelde omdat het geen opvangplaats voorzag voor een asielzoeker en de rechterlijke beslissingen tot uitvoering negeerde en de dwangsommen niet betaalde.
Op uitnodiging van het European Implementation Network zijn we onze bijdrage ook gaan presenteren voor vertegenwoordigers van de delegaties in Straatsburg.
Structureel probleem en problematische ontwikkelingen
Camara is geen alleenstaand geval. Het Hof erkent dat het om structurele problemen gaat en het Comité van Ministers heeft vorig jaar al benadrukt dat aanzienlijke verbeteringen absoluut noodzakelijk zijn. Al vele jaren bestaat er een lange wachtlijst voor asielopvang, intussen zijn bijna 11.000 nationale rechterlijke beslissingen daarover niet uitgevoerd en is meer dan 12 miljoen aan dwangsommen niet betaald.
Gerechtelijke stappen worden zo ontmoedigd en uit een rondvraag blijkt dat ook veel advocaten intussen gedemotiveerd zijn om naar de rechtbank te trekken.
Hoewel het aantal opvangplaatsen tot eind 2024 in stijgende lijn was, is er steeds een ruim tekort gebleven.
In 2025 heeft de overheid het opvangnetwerk al met 900 plaatsen verminderd. Dat past in de graduele en aanzienlijke vermindering van het aantal opvangplaatsen, zoals voorzien in het regeerakkoord.
De overheid baseert zich daarvoor op de dalende wachtlijsten als “structurele trend”, maar gaat voorbij aan het feit dat het opvangnetwerk nog steeds volledig verzadigd is, dat 1.800 asielzoekers die recht hebben op opvang momenteel nog steeds alternatieven moeten zoeken en/of op straat belanden en dat de prognoses over de toekomstige migratiestromen waarop de overheid zich baseert hoogst onzeker zijn, zoals ook het Rekenhof al aangaf.
Bovendien worden verschillende maatregelen die het afgelopen jaar zijn genomen om de instroom in te perken nog juridisch betwist.
Deze ontwikkelingen staan niet los van het voorziene budget voor Fedasil, dat de komende vijf jaar met 83% zal dalen. Het blijft onduidelijk hoe de overheid een toereikend en duurzaam opvangnetwerk zal garanderen.
Beslissing Comité van Ministers
De beslissing en aanbevelingen van het Commité van Ministers en de uitgebreidere analyse van het Department for the Execution of Judgments zijn een beknopte weergave van onze argumenten. Het Comité uit grote bezorgdheid over de structurele tekorten en roept België opnieuw op om:
-
Alle rechterlijke beslissingen onmiddellijk uit te voeren
-
Alle mogelijke middelen in te zetten om de opvangcrisis op te lossen
-
Gedetailleerde informatie te voorzien over de uitvoering
-
Voldoende budget te garanderen voor een duurzaam opvangnetwerk
De naleving van rechterlijke beslissingen is geen ideologische kwestie. Het is een steunpilaar van de rechtstaat. Het voorzien van opvang voor asielzoekers tijdens hun procedure is geen politieke keuze. Het is een mensenrecht.
Met de mogelijkheid tot het indienen van een Rule 9 speelt de OVB ook op het niveau van de Raad van Europa een belangrijke rol in de bescherming van fundamentele rechten en de rechtsstaat. We bekijken intussen of we dezelfde oefening kunnen maken voor de niet-implementatie van arresten rond de gerechtelijke achterstand en de overbevolking en toestand in de gevangenissen.
Ook interessant
Tijdelijk attest van immatriculatie in afwachting van nieuw beveiligd model
De Federale Regering heeft beslist om een tijdelijk model van het attest van immatriculatie in te voeren in afwachting van een nieuw, beveiligd attest. Het tijdelijke model moet garanderen dat vreemdelingen hun verblijfsdocument blijven ontvangen totdat een nieuw, beveiligd attest beschikbaar is.
Nieuwe regels voor gezinshereniging van kracht
Sinds 18 augustus 2025 geldt in België een nieuwe wet die ingrijpende en belangrijke veranderingen doorvoert rond gezinshereniging. Wij zetten de voornaamste nieuwigheden voor u op een rij en lichten enkele aandachtspunten toe.