Voorzitter op vrijdag: "Talent, wilskracht en bereidheid om de beginselen van ons beroep te omarmen: daar gaat het om"

Een bericht op BBC News vorige maandag, over de 27-jarige Indische advocate Sarah Sunny, trok mijn aandacht en ontroerde mij. Sarah Sunny pleitte voor het eerst voor het Hooggerechtshof van India. Geen wereldnieuws, kunt u denken. Dat werd het echter wel wanneer bleek dat zij doof was. Nooit eerder verscheen een dove advocaat in het Hooggerechtshof.

Kan dat wel, een dove advocaat? Het Hooggerechtshof moest een afwijking toestaan op zijn procedurereglement, om Sarah Sunny te laten pleiten met de hulp van een doventolk. Het Hof duidde ook een eigen doventolk aan, om onze confrater in staat te stellen de debatten te volgen.

In de lagere rechtbanken had Sunny al pogingen gedaan om te pleiten, maar dat botste op een weigering. De rechters verantwoordden hun beslissing met het excuus dat doventolken misschien onvoldoende vertrouwd waren met de juridische terminologie. Een te groot risico, luidde het.

Dat euvel is nu doorbroken.

‘Ik wilde mensen die niet kunnen horen tonen dat als ik het kan, zij het ook kunnen’, vertelde Sunny trots aan de BBC-reporter.

‘Het is ’s nachts dat het mooi is te geloven in het licht’, schreef de Edmond Rostand in zijn toneelstuk Chantecler. ‘C’est la nuit qu’il est beau de croire à la lumière.’

Dat licht, waarin je ’s nachts kunt geloven, is de weg van de openheid waarvoor wij tekenen. Noem dat gerust met het modewoord ‘inclusie’ of bedenk er een ander woord voor dat u beter bevalt, maar zo moet het toch zijn: schijnbaar onoverbrugbare afgronden dichtgooien om elkeen de kans te geven zich te ontplooien met al haar of zijn talenten, en op die manier mensen dichter bij elkaar te brengen. En diep respect opbrengen voor mensen die het aandurven om hun auditieve of andere beperkingen te overwinnen, tegen alle praktische bezwaren en vooroordelen in, en daarin te volharden. Talent, wilskracht en bereidheid om de beginselen van ons beroep te omarmen: daar gaat het om.

Dat geldt niet alleen voor mensen met een handicap. Ook sociale achterstelling, die sociologische barrière die het voor bepaalde groepen of individuen veel moeilijker maakt om binnen te treden in onze beroepsgroep, moeten wij blijvend bestrijden. Door concrete ondersteuning en aanmoediging, met opleiding en vorming. Niet alleen door een juridisch begrippenarsenaal aan te leren. Dat is noodzakelijk, maar ruimschoots onvoldoende. Ook taal, spreek- en schrijfvaardigheid, argumentatie, omgangsvormen en stijl zijn onontbeerlijk. En kennis van de eeuwenoude tradities van de balie, de redenen waarom wij dingen doen of niet doen, onze opdracht in het rechtsbestel. Teloorgang van onderwijs en opvoeding is de grootste vijand van de sociale mobiliteit. En van de democratie.

Helemaal anders, maar even uitdagend, is het lot van de confraters die buiten of naast hun veeleisende professionele praktijk, de verantwoordelijkheid dragen voor anderen: een hulpbehoevende ouder, een ziek kind, een jonge kroost die veel zorgen nodig heeft. Sommige confraters staan er moederziel alleen voor, voor die opgaven en de vele offers die zij moeten brengen. En laten wij het onder ogen zien: overwegend zijn het vrouwen die, in ons samenlevingsmodel, die zwaar doorwegende multitasking op zich nemen, maar toch niet opgeven. Er bestaan geen grote programma’s voor of over, geen voorpaginanieuws is eraan besteed, geen ronkende verklaringen noch is er roffelend borstgeklop te horen. Maar het mag wel een keer gezegd worden. Bravo.

Veel confraters hebben het niet onder de markt, tijdelijk of voor langere termijn, maar zetten door. Aan hen breng ik hulde en betuig ik mijn erkentelijkheid en bewondering.

Levendig kan ik mij voorstellen dat die advocaten soms twijfelen aan hun beroepskeuze – en niet alleen zij, trouwens.

Bovenop de besognes van het kantoor en de lasten thuis, komen de onzekerheden van het beroep van advocaat. De onvoorspelbaarheid van procedures. Lastige wederpartijen en nog lastiger cliënten. Onzekere inkomsten maar zekere kosten. Cliënten die slecht betalen. Vervelende administratieve verplichtingen en compliance, te saai voor woorden. Het complexe recht dat alleen maar ingewikkelder wordt. De harde tegenspraak die het DNA van ons beroep vormt. De moeilijke keuze van de argumenten en de strategie.

De Nobelprijswinnaar literatuur André Gide schreef in ‘Ainsi soit-il ou Les jeux sont faits’ (1952): ‘Vandaag weet ik dat sommigen op de tast aan het zoeken zijn en niet meer weten wie ze moeten geloven; aan hen wil ik zeggen: geloof diegenen die de waarheid zoeken, twijfel aan hen die de waarheid vinden; twijfel aan alles, maar twijfel nooit aan uzelf.’

Kan dat wel, een dove advocaat? Ja.

Met genegen groeten,

Peter Callens
Voorzitter Orde van Vlaamse Balies