Rechts­po­si­tie voor Oekraïense onderdanen

Een Oekraïner heeft geen visum nodig voor binnenkomst en een kort verblijf in België (maximum 90 dagen binnen een periode van 180 dagen).

De persoon moet wel in het bezit zijn van een biometrisch paspoort dat is afgegeven door de Oekraïense autoriteiten.

Tijdelijke bescherming als ontheemde

Op 3 maart 2022 werd een akkoord bereikt over de activatie van het tijdelijke beschermingsstatuut voor Oekraïense onderdanen.

Vanaf maandag 14 maart 2022 kunnen Oekraïense onderdanen met hun identiteitsdocumenten zich melden in Paleis 8 (Verregatstraat 1, 1020 Brussel) om tijdelijke bescherming aan te vragen. Via deze website kan een online afspraak gemaakt worden.

Wie kan tijdelijke bescherming aanvragen?

• Oekraïense onderdanen en hun kerngezin die in Oekraïne verblijven
• Onderdanen van derde landen of staatlozen die in Oekraïne bescherming genieten en hun kerngezin
• Derdelanders met permanent verblijf in Oekraïne die niet veilig of duurzaam kunnen terugkeren naar hun land van herkomst (en hun kerngezin).

Wie voor tijdelijke bescherming in aanmerking wenst te komen, moet zich in persoon bij het registratiecentrum melden met zijn Oekraïense identiteitsdocumenten. Het is belangrijk dat deze documenten een foto bevatten: bv. biometrisch paspoort, identiteitsbewijs etc.

Er wordt een registratie verricht en een attest van tijdelijke bescherming afgegeven indien aan de voorwaarden voor het verlenen van tijdelijke bescherming is voldaan.

A-kaart

Op vertoon van het attest van tijdelijke bescherming geeft het gemeentebestuur van de woonplaats aan de betrokkene een A-kaart af die één jaar geldig is. Die periode kan tweemaal verlengd worden.

De A-kaart geldt als bewijs van inschrijving in het Vreemdelingenregister en verleent de houder een recht op verblijf, werk, onderwijs, aansluiting bij de publieke ziekteverzekering in België, recht op equivalent leefloon en alle vormen van steun gedurende de geldigheidsduur.

Opvang

De Opvangwet voorziet in een recht op OCMW-steun in plaats van materiële hulp voor aanvragers of begunstigden van dit statuut.

Voor mensen die nood aan opvang hebben, zal in crisisnachtopvang voorzien worden voor 1 of 2 nachten. Voor de opvang hierna, wordt geprobeerd om via de lokale besturen tijdelijke opvangmogelijkheden te vinden. Er wordt daarbij gedacht aan hotels, leegstaande huizen, opvang bij burgers, enz.

Kort verblijf

Onderdanen van Oekraïne met een biometrisch paspoort zijn vrijgesteld van de visumplicht voor kort verblijf. DVZ raadt aan om zich na aankomst in België aan te melden bij de gemeente waar men verblijft. Men ontvangt vervolgens een aankomstverklaring.

Men heeft het recht om in België te verblijven gedurende 90 dagen binnen een periode van 180 dagen vanaf het moment van aankomst in België.

Let op: in kort verblijf heeft u geen recht om te werken, geen recht op OCMW-steun en kan u in principe niet aansluiten bij de publieke ziekteverzekering in België.

Verlenging van verblijf

DVZ bevestigde de volgende mogelijkheden:

Verblijft de cliënt al in kort verblijf in België en kan u door de situatie in Oekraïne niet terugkeren? In dat geval kan u bij de gemeente van uw verblijf vragen om het kort verblijf te verlengen. U moet bewijzen dat de cliënt beschikt over een reisverzekering tot dekking van ziektekosten die geldig is voor de duur van het verblijf in België.

Heeft de cliënt een lang verblijfsrecht in België voor beperkte duur dat afloopt en voldoet die niet aan de voorwaarden voor verlenging van dat verblijfsrecht? Ook dan kan uw cliënt zich wenden tot de gemeente van het verblijf om toestemming te vragen voor de verlenging als de situatie in Oekraïne het niet toelaat om terug te keren. Uw cliënt ontvangt een (nieuwe) aankomstverklaring.

Internationale bescherming en opvang

U hebt altijd het recht om internationale bescherming te vragen, ook al krijgt uw cliënt de tijdelijke beschermingsstatus of wordt deze ondertussen beëindigd (artikel 50 Vreemdelingenwet en artikel 17 Richtlijn 2001/55). Het onderzoek van het verzoek om internationale bescherming van iemand die tijdelijke bescherming geniet, wordt opgeschort totdat de regeling inzake tijdelijke bescherming beëindigd wordt (artikel 51/9 Vreemdelingenwet).

Het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) zal beoordelen of uw cliënt voldoet aan de voorwaarden om als vluchteling erkend te worden of om subsidiaire bescherming te krijgen. Maar op dit moment heeft het CGVS de onderzoeken voor Oekraïners opgeschort.

In een mededeling van 28 februari 2022 kondigde het CGVS aan de behandeling van verzoeken om internationale bescherming van Oekraïense onderdanen tijdelijk op te schorten. Dit geldt ook voor volgende verzoeken. Het CGVS schort ook persoonlijke onderhouden op. Er worden geen nieuwe oproepingsbrieven naar Oekraïners meer verstuurd. Zij blijven dan gewoon 'in asielprocedure'.

U hebt recht op opvang vanaf het doen van uw verzoek om internationale bescherming gedurende de volledige asielprocedure. In het geval van een volgend verzoek om internationale bescherming kan Fedasil beslissen om het recht op opvang te beperken tot enkel medische hulp. Deze beslissing moet individueel gemotiveerd worden. Dit kan voor de periode tussen het doen van uw verzoek om internationale bescherming en de beslissing van het CGVS over de ontvankelijkheid van de nieuwe elementen.

Gezien het huidige grote tekort aan opvangplaatsen, is het echter niet zeker of uw cliënt onmiddellijk een opvangplaats zal krijgen. Om die reden en om een overbelasting van het asielsysteem te vermijden, raadt DVZ af om een verzoek om internationale bescherming te doen.