Schijven waarop erelonen curatoren berekend worden voor vijfde keer verhoogd met 5%
Voorzitter op vrijdag: "Diep vanbinnen gaat het om meer dan de staat van het gerechtsgebouw"
OVB kritisch over buitengerechtelijke echtscheiding
De Orde van Vlaamse Balies werd op 8 maart gehoord in de Kamercommissie Justitie over buitengerechtelijke echtscheiding. Een nieuw wetsvoorstel zou het mogelijk maken om te scheiden op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk via een verklaring bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Zo zouden de familierechtbanken ontlast worden. De vraag of een huwelijk snel en eenvoudig moet kunnen worden ontbonden door een administratieve verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand is een beleidsmatige vraag.
We ondersteunen een goede werklastverdeling voor de familierechtbanken, maar we betwijfelen of dat doel daarmee wordt bereikt. We hebben dan ook enkele inhoudelijke opmerkingen geformuleerd. Ook de Raad van State had al gewezen op aanzienlijke lacunes in het wetsvoorstel.
Algemene aandachtspunten
- Dit wetsvoorstel komt niet tegemoet aan het beoogde doel. Om de familierechtbank te ontlasten is een ruimer en diepgaander debat vereist zowel over de werking van de familierechtbanken als over het echtscheidingsrecht en de (beëindiging van) andere samenlevingsvormen zoals de wettelijke en feitelijke samenwoning. Er zijn naar onze mening andere middelen om te komen tot een efficiënte werklastverdeling bij de familierechtbanken.
- Het wetsvoorstel belicht onvoldoende de rol die advocaten kunnen vervullen in de buitengerechtelijke echtscheiding. Zo kent de wetgever in het wetsvoorstel een informatieplicht over echtscheiding en de gevolgen ervan, alsook over bemiddeling toe aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Die infoplicht behoort evenwel tot de kerntaak van advocaten, zoals voortvloeit uit art. 11 en 264 Codex Deontologie en art. 444 Ger.W.
- Een buitengerechtelijke echtscheiding houdt het risico in dat de gemaakte (mondelinge) afspraken onevenwichtig zijn (bijvoorbeeld bij de kinderen, het onderhoudsgeld). Advocaten kunnen voorafgaand aan de verklaring tot buitengerechtelijke echtscheiding de echtgenoten terdege adviseren en helpen evenwichtige afspraken te maken. Dat om te vermijden dat ze nadien alsnog naar de familierechtbank moeten die zodoende nog meer wordt belast.
Bijzondere aandachtspunten
Een analyse van het wetsvoorstel doet diverse vragen rijzen waarop geen antwoord wordt geboden en die bij de herwerking van het wetsvoorstel in acht zouden kunnen worden genomen.
- Moet deze echtscheidingsvorm openstaan voor echtgenoten met minderjarige kinderen of niet? De onderliggende vraag die centraal staat bij deze voorwaarde is waar het zwaartepunt van de buitengerechtelijke echtscheiding ligt, dat is bij de snelheid van de echtscheiding voor de echtgenoten of bij de belangen van de minderjarige kinderen.
- Is een voorafgaandelijke overeenkomst verplicht over alle of een gedeelte van de gevolgen van de echtscheiding, (bijvoorbeeld onderhoudsgeld, verblijfsregeling, goederen, etc.), en zo ja is dan een verplichte buitengerechtelijke bemiddeling vereist? Zijn kinderen betrokken dan moet immers een verblijfsregeling worden uitgewerkt en onderhoudsgeld worden bepaald. Advocaten zijn reeds jaar en dag vertrouwd met alternatieve vormen van geschillenbeslechting, zoals onder andere bemiddeling en collaboratieve onderhandelingen. Zij kunnen bijgevolg een zeer belangrijke rol daarin vervullen.
- Wie controleert het intentionele aspect van de feitelijke scheiding?
De wetgever gaat er in het wetsvoorstel van uit dat de loutere vaststelling van de feitelijke scheiding, doordat de echtgenoten op verschillende adressen zijn ingeschreven, volstaat om uit de echt te scheiden. De intentie tot scheiden moeten dan blijken uit het zich begeven naar de ambtenaar van de burgerlijke stand en aldaar een verklaring doen.
Hebben de echtgenoten wel de wil om hun huwelijk te beëindigen op het ogenblik dat zij (of één van hen) zich apart domiciliëren? Wie zal controleren of de echtgenoten wel degelijk afzonderlijk leefden en de wil hadden om dat op duurzame wijze te doen?
- Het wetsvoorstel regelt onvoldoende de gevolgen van de buitengerechtelijke echtscheiding ten aanzien van derden en ten aanzien van echtgenoten omtrent hun persoon en hun goederen.
Besluit
We ondersteunen een goede werklastverdeling voor de familierechtbanken. We betwijfelen evenwel of dat doel met het wetsvoorstel wordt bereikt. We menen dat het probleem zich dieper situeert en dat een ruimer debat over de werking van de familierechtbanken enerzijds en het echtscheidingsrecht, de gevolgen ervan en (de beëindiging van) de wettelijke en feitelijke samenwoning anderzijds noodzakelijk is.
Mocht de wetgever de buitengerechtelijke echtscheiding als derde echtscheidingsvorm naast de EOT en de EOO toch willen invoeren, moeten bovendien diverse vragen worden behandeld en knopen worden doorgehakt.
Denk bijvoorbeeld aan de vraag of de echtgenoten een voorafgaande regeling moeten uitwerken voor de verdeling van hun vermogen en de verblijfsregeling van de kinderen, wat de positie is van het kind in dat geval en vanaf wanneer de echtscheiding gevolgen heeft ten aanzien van derden en tussen echtgenoten (omtrent goederen en persoon).
We roepen de wetgever dan ook op om het wetsvoorstel in een ruimere context te plaatsen en na te denken over de werking van de familierechtbanken enerzijds en het echtscheidingsrecht en (de beëindiging van) de wettelijke en feitelijke samenwoning anderzijds.
Ook interessant
Wettelijk kader voor videoconferentie komt dichterbij
Het wetsontwerp tot organisatie van zittingen via videoconferentie in het kader van gerechtelijke procedures werd op 1 december 2023 in de Kamer ingediend. Meer dan een jaar geleden al adviseerden we bij het voorontwerp. We stellen vast dat onze inspanningen zich vertaald hebben in een sterkere tekst die de fysieke verschijning en de toestemming door de partijen centraal stelt en de rechten van verdediging beter waarborgt. Toch blijven er ook aandachtspunten.
Wet statuut bewindvoerder gepubliceerd in BS
De wet betreffende het statuut van bewindvoerder over een beschermde persoon werd op 30 november 2023 in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. De wet voert een statuut in voor de professionele bewindvoerder.