Positief advies bij voorstel tot verbetering rechtspositie slachtoffers
Op vraag van de Kamercommissie Justitie hebben we een kort advies geschreven bij een wetsvoorstel om de rechtspositie van slachtoffers van strafrechtelijke feiten te verbeteren door hen automatisch te registreren als benadeelde persoon. We onthalen het voorstel als een positieve ontwikkeling.
In de regel benadeelde partij
Voorliggend wetsvoorstel (DOC 56-0051) laat elke klager een verklaring als benadeelde partij afleggen, tenzij die daar op uitdrukkelijke en geïnformeerde wijze van afziet. Deze maatregel vereist een aanpassing van artikel 5bis van de wet van 17 april 1878 houdende de Voorafgaande Titel van het Wetboek van Strafvordering.
De doelstelling is duidelijk. Om als benadeelde persoon erkend te worden, moet het slachtoffer op dit ogenblik zelf stappen zetten. Dat kan leiden tot onbedoelde niet-registratie.
We steunen vanzelfsprekend elke maatregel die erop gericht is de rechtspositie van slachtoffers te verbeteren en hen in staat te stellen hun rechten op doeltreffende wijze uit te oefenen.
'Vals positieve' gevallen
Een kanttekening bij het op zich positieve voorstel is het risico op ‘vals positieve’ gevallen. Er zijn namelijk ook situaties waarin iemand aangifte doet van strafbare feiten, bijvoorbeeld als getuige of uit burgerzin, zonder persoonlijk door de feiten te worden geschaad en dus zonder er slachtoffer van te zijn.
Het registreren van zo iemand als benadeelde persoon zou ertoe kunnen leiden dat hij onbedoeld op de hoogte wordt gehouden van het verdere verloop van de strafklacht.
Dat zou kunnen leiden tot ongezonde nieuwsgierigheid bij bepaalde klachtleggers. Erger nog, een getuige die tevens klager is en onbedoeld inzage krijgt in het strafdossier zou zijn onbevangenheid verliezen en zichzelf als getuige in de procedure ten gronde ‘verbranden’.
We hebben daarom een alternatieve formulering voorgesteld die dergelijke nefaste gevolgen voorkomt.
Ook op agenda Vlaamse regering
Het wetsvoorstel sluit aan bij de beleidsnota van de Vlaamse minister van Justitie waarin wordt aangekondigd dat minister Demir een soortgelijke doelstelling tot automatisering van het statuut van benadeelde persoon.
De minister voegt daaraan toe dat een permanentie van advocaten zou kunnen worden opgericht die zowel voorafgaand als tijdens het indienen van een klacht bijstand kunnen bieden aan slachtoffers. We volgen dit uiteraard verder op.
Ook interessant
Update: opnieuw verlenging opschorting uitvoering straffen 0-3 jaar via zelfaanbod
In de strijd tegen de overbevolking in de gevangenissen heeft de minister van Justitie de instructie over de opschorting van de uitvoering van bepaalde straffen verlengd tot en met 6 juni 2025.
Bezoek stafhouders onthult schrijnende omstandigheden in gevangenissen
Op 10 december 2024, de Internationale Dag van de Mensenrechten, brachten de stafhouders van alle Belgische balies een bezoek aan één of meerdere penitentiaire inrichtingen binnen hun werkgebied. Zij oefenden daarmee voor het eerst hun nieuwe visitatierecht uit zoals bepaald in de Basiswet betreffende het gevangeniswezen. Lees hun bevindingen?