Ga verder naar de inhoud

Voorzitter op vrijdag: "Wij moeten ons afvragen of een groter geheel niet verkieslijk zou zijn"

vrijdag 31 januari 2025

In deze rubriek reflecteert onze voorzitter over de actualiteit. U leest hem elke twee weken. Ontdek waarover hij het vandaag met u wil hebben.

Auteur

Peter Callens

Voorzitter Orde van Vlaamse Balies
Portret voorzitter Peter Callens

Deel dit artikel

Stel dat wij in een land zouden leven zonder baliestructuur. Denk de balies en de OVB weg. Een wereldvreemde hypothese is dat niet, hoe onwerkelijk zij ook klinkt in hedendaagse oren. Dat was namelijk de realiteit in onze contreien tot 1810. Er bestond geen balie. Er waren zelfs geen advocaten meer. De Franse Revolutie had het beroep van advocaat in 1790 afgeschaft en dat waaierde uit naar onze streken. De toga werd verboden. Weg met die plechtstatige woordenkramers uit het Ancien Régime. Hoera, driewerf hoera.

Helaas, driewerf helaas, het werd een janboel. Er moest iets gebeuren. Gelukkig waren er nog enkele gewezen advocaten die stilletjes de oude waarden hooghielden. In 1804 voerde Napoleon het tableau van de advocaten opnieuw in. De balie zelf werd heropgericht in 1810.

Stel dus dat wij ons, anno 2025, bevinden in een toestand als in 1804, met advocaten maar zonder balie. En dat wij de opdracht krijgen om vanaf een wit blad een balieorganisatie uit te tekenen.

Hoe groot achten wij de kans dat wij zouden beslissen om de advocaten in te delen in acht balies? Drie provinciale balies, West-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg, en vijf balies met een ander territorium. En dat wij zouden voorzien, voor de advocaten met kantoren in verschillende rechtsgebieden, dat die zich moeten inschrijven bij elke betrokken balie.

Hoe groot is de kans dat wij naast die 8 balies ook een overkoepelende regulator van het beroep zouden oprichten, onder de vorm van de OVB?

Hoe schatten wij die kansen in? Ik zou denken: klein. De meer voor de hand liggende oplossing, die aansluit bij de moeilijk te weerleggen realiteit dat advocaten in Lo, in Kessel of in Kessel-Lo niet in die mate van elkaar verschillen, dat zij in aparte gezagsstructuren zouden thuishoren, luidt dat er één balie komt voor heel Vlaanderen. Er valt ook niet veel meerwaarde te bespeuren in een verplichting voor een advocaat met kantoren in die drie gemeenten, om zich in drie balies in te schrijven, met alle consequenties van dien.

Ik hoor sommigen roepen: wij beginnen toch niet van een wit blad? Er is een historische en misschien zelfs een sociologische realiteit. Die mag je niet wegdenken! Dat is zeker zo, verre van mij de gedachte dat dit niet van belang zou zijn. Ik betwijfel evenmin dat advocaten gevoelsmatig gehecht kunnen zijn aan hun balie.

Maar is dat alles in 2025 relevant genoeg om de huidige regeling te bestendigen? Dat is de vraag. De oorsprong van de vele balies was de band met de plaatselijke rechtbank. De afstand tot die rechtbank mocht, in de filosofie van de negentiende eeuw, voor de burger niet groter zijn dan een dagreis per paardenkar. Welnu, de band met de rechtbanken klopt op vele plaatsen niet meer omdat de territoria niet meer samenvallen. En wat de paardenkar betreft…

Op de Nieuwjaarsreceptie van de OVB heb ik een oproep gedaan om na te denken over een overstap naar een Orde van Vlaamse Advocaten (OVA). De idee komt niet van mij. Er bestonden in de schoot van de OVB al plannen in die zin, zeker vanaf 2012. In 2017 pleitte de toenmalige openingsredenaar van de Antwerpse balie voor een OVA. In februari 2018 formuleerden de ‘twee Patricks’ in hun rapport aan toenmalig minister van Justitie Geens een kordaat voorstel om de OVA op te richten.

Ik moet het toegeven, tot voor kort was ik een koele minnaar van een OVA. Ik achtte zoiets niet nodig. Als voormalig stafhouder van de Nederlandstalige Brusselse balie meende ik dat de Brusselse situatie te verschillend was van de rest van het land om op te gaan in één Vlaamse balie. Zoals professor Jan Ronse het vaak zei, il n’y a que les imbéciles qui ne changent jamais d’avis. Ik ben van mening veranderd.

Natuurlijk hebben relatief kleine, plaatselijke balies voordelen en aantrekkingskracht. Er is een grote nabijheid. Maar ik denk dat wij, met de groeiende professionalisering die vereist wordt van ons beroep, en dus van onze beroepsstructuren, en met de steeds aanzienlijker wordende verantwoordelijkheid van de balies voor witwasbestrijding, klokkenluiders, tweedelijnsbijstand, digitalisering, tuchthandhaving enzovoorts, ons moeten afvragen of een groter geheel niet verkieslijk zou zijn.

Wij moeten ons ook durven afvragen of het zinvol is – en of het goed besteed geld is – als alle balies én de OVB investeren in zaken zoals communicatie, opleidingen, beheer van financiën, digitalisering en uitrusting allerhande. Is het niet redelijk te denken dat er schaalvoordelen binnen handbereik liggen?

Een sterke lokale verankering zal, ook bij een OVA, onontbeerlijk blijven om de nabijheid te waarborgen en voor zaken zoals dienstverlening aan advocaten, tuchthandhaving en tweedelijnsbijstand. Maar zit er geen muziek in een nieuw elan, met een eengemaakte balie voor heel Vlaanderen? Ik denk het wel.

Wij zijn er nog helemaal niet. Om zowel de OVB als de balies te vervangen door een OVA, is een wetswijziging nodig, die gegrondvest wordt op een serieus draagvlak. Velen zijn al overtuigd, maar anderen zijn het niet en geloven in de toekomst op langere termijn van de plaatselijke balies. Dat is een valabel en eerbaar standpunt. Het gesprek moeten wij durven aangaan.

Samen met het bestuur van de OVB heb ik deze week opgeroepen tot een coalition of the willing, om aan de OVA te bouwen en zo tot een stevige, professionele en voor alle Vlaamse advocaten gelijke, maar toch nabije balie te komen.

Met genegen groeten,

Peter Callens
Voorzitter Orde van Vlaamse Balies

Ook interessant

Voorzitter op vrijdag
vrijdag 14 februari 2025

Voorzitter op vrijdag: "Constructief kritisch. Zo stelt de balie zich op bij het aantreden van de nieuwe regering"

In deze rubriek reflecteert onze voorzitter over de actualiteit. U leest hem elke twee weken. Ontdek waarover hij het vandaag met u wil hebben.

Meer lezen
Voorzitter op vrijdag
vrijdag 17 januari 2025

Voorzitter op vrijdag: "Inzet heeft pas zin als er ook een wil is om ergens uit te komen"

In deze rubriek reflecteert onze voorzitter over de actualiteit. U leest hem elke twee weken. Ontdek waarover hij het vandaag met u wil hebben.

Meer lezen