Voorzitter op vrijdag: "De ver­dacht­ma­kin­gen aan ons adres zijn wij meer dan beu."

De Europese reacties op de verkiezingsoverwinning van Donald Trump vertonen een opmerkelijke eensgezindheid. Europa moet zich herpakken, het oude continent moet zijn lot terug in handen nemen. Politiek, sociaaleconomisch, militair. En, zo schrijft de internationale pers, ook juridisch.

In het rapport over het Europese concurrentievermogen, dat Mario Draghi in september 2024 uitbracht, luidt het dat incoherente reglementeringen vernieuwende groeiondernemingen op elk niveau dwarsbomen. Resultaat: zij vertrekken naar de VS. In de ogen van 55% van de kmo’s, zegt Draghi, zijn hinderlijke reglementeringen en paperasserij hun grootste uitdaging. Draghi wijst ook op het gevaar van ‘gold-plating’. Dat is de naam voor de (te goede) omzetting van Europese regelgeving in nationale wetgeving, namelijk met nog een regulatoire schep erbovenop.

Kort gezegd, wij hebben onze economie kapot gereglementeerd. Ons concurrentievermogen is aanzienlijk geschaad en dat roept om herstel.

Ondanks alle inspanningen om het met minder regels te doen, zegt Draghi, blijft de regelgeving toch aangroeien. Tot overmaat van ramp heeft de EU geen becijferd kader voor een kosten-batenanalyse van nieuwe wetgeving.

Draghi verwijst naar een studie door Business Europe, in februari, over de correlatie binnen de Europese wetgeving. Op 13 onderzochte stukken wetgeving bleken er in 29% van de gevallen onderlinge verschillen te zijn, in 25% gelijkenissen, en in 11% zelfs contradicties. Dat moet veranderen, stelt hij, en wie zal hem ongelijk geven?

Ook in onze eigen beroepsgroep zijn de compliance-regels van Europese makelij alomtegenwoordig geworden. En het blijft maar komen.

De privacyregels zijn slechts één voorbeeld. Velen zullen stilletjes toegeven dat zij de GDPR uit de weg gaan – en onterecht negeren – met de verzachtende omstandigheid dat die materie zo onnoemelijk complex is. En bovendien contra-intuïtief. Om het recht te kennen helpt vaak het rechtsgevoel, maar in de GDPR laat het de rechtspracticus in de steek. Ondervraag verschillende data protection officers over dezelfde kwestie, en de kans dat je uiteenlopende antwoorden krijgt is hoog. Een probleem is wel dat boetes bij overtreding duizelingwekkend hoog zijn. Je vraagt je af welke afschuwelijke misdaad je moet begaan hebben om bij een ‘gewone’ rechter zo’n boetes opgelegd te krijgen.

De witwaswetgeving, recent aangevuld met de klokkenluidersregeling, is een ander sprekend voorbeeld. Belgische advocaten moeten hun witwasmeldingen doen bij de stafhouder, zoals ook in Frankrijk of Luxemburg. Maar, ondanks het voor advocaten zeer beperkte toepassingsgebied, vinden onze regelgevers dat onze confraters te weinig witwasmeldingen doen. De Europese ambtenarij, daarin gesteund door de politici, heeft haar conclusie snel getrokken: die stafhouders doen hun werk niet. Dus moet er een nationale toezichthouder komen, die zelfregulerende organen zoals de balies zal controleren. Tegen 10 juli 2027 moet dat allemaal een feit geworden zijn.

En, vrienden, laten wij realistisch blijven – quis custodiet ipsos custodes, nietwaar – die nationale toezichthouders kun je ook maar half vertrouwen. Dus moet daarbovenop een Europees coördinerend orgaan komen (de Anti-Money Laundering Authority). Het plan is om die ‘AMLA’ tegen eind 2027 te bevolken met 430 ambtenaren. Voor 2024-2027 trekt de EU hiervoor een budget uit van 119 miljoen EUR. Vanaf 2028 verwacht men een jaarbudget van 92 miljoen EUR.

Je ziet het zo gebeuren: die 430 ambtenaren moeten zich nuttig bezighouden. Ze zullen rapporten schrijven en andere rapporten opvragen. Vragenlijsten opstellen en laten invullen. Ze zullen vragen stellen aan nationale toezichthouders. Die zullen vragen doorgeven aan de stafhouders, samen met hun eigen vragen. De stafhouders zullen nieuwe rapporten moeten schrijven, die op hun beurt nieuwe vragen oproepen. Soms zal het antwoord geen voldoening schenken. Komen er nieuwe vragen, onderzoeken, confrontaties, oproepen om te sanctioneren en… via die sancties geld binnen te halen. Stafhouders die de standaard niet halen, worden gekapitteld en, wie weet, aan de schandpaal genageld. Benieuwd wie er met die regelgeving nog stafhouder zal willen worden.

Heel die pernicieuze regeldrift baadt in een door de EU-Commissie voortdurend gevoed klimaat van wantrouwen ten aanzien van de advocatuur. Het laatste staaltje in die sinistere rij is een rapport dat de EU Commissie uitbracht op 4 november 2024, dat advocaten afschildert als facilitators van corruptie. Niet dat daarover onze mening ooit is gevraagd, maar dat is kennelijk bijzaak. Men wilde klaarblijkelijk op die ‘vaststelling’ uitkomen. De vraag stellen aan de geviseerde beroepsgroep zou storend geweest zijn, want die zou zich verdedigd hebben… en dan komt de gewenste uitkomst in gevaar.

Wanneer is in ons land voor het laatst een advocaat veroordeeld wegens deelname aan omkoping? Was dat niet in de Agusta-zaak, waarvan de feiten zich voordeden 36 jaar geleden, namelijk in 1988? En heeft de betrokken advocaat toen geen gelijk gekregen van het EHRM in Straatsburg, omdat hij geen eerlijk proces gekregen had?

De verdachtmakingen aan ons adres zijn wij meer dan beu. Het uitvergroten van misstappen van rotte appels onder de advocaten is misplaatst. De balie wil niets anders dan de ongeschikte elementen uit haar rangen verwijderd zien.

De Commissie moet het roer omgooien, afraken van haar acute regulitis en in plaats van wantrouwen te voeden, vertrouwen aanmoedigen. De advocaten zijn met stip diegenen die het meeste doen om burgers en ondernemingen op het rechte pad te houden, door ze te adviseren over wat kan en wat niet. Niemand doet beter. Niemand. Die boodschap dragen wij uit. U ook?

Met genegen groeten,

Peter Callens
Voorzitter Orde van Vlaamse Balies