Een verslag door bestuurder Nicolaas Vinckier Inzichten uit overleg EHRM met nationale balies

• Het Hof heeft zich voorgenomen om Rule 39 (over Interim measures) aan te passen. De nationale balies kregen het voorstel van nieuwe tekst te lezen en hadden de kans daarover opmerkingen te formuleren. Hieronder kan u de huidige tekst van Rule 39, de voorgestelde nieuwe tekst en de brief van de OVB downloaden. Het Hof zal zich daarover definitief uitspreken in een plenaire vergadering.
• De aanpassing bevestigt grotendeels wat reeds volgde uit de rechtspraak van het Hof, met name de voorwaarde van dreigend onherstelbare schade. Voortaan zouden duty judges worden aangewezen om deze voorlopige maatregelen te nemen. De partijen zouden dan ook een echte beschikking ontvangen met de naam van de rechter die ze nam.
• De CCBE verwelkomde deze wijzigingen, maar vond meteen dat ze ook veel verder mochten gaan. In het bijzonder werd opgemerkt dat het erg nuttig zou zijn, mochten (minstens) de beslissingen waar dergelijke maatregelen worden toegestaan gemotiveerd zijn.
• Het Hof stelde meteen dat het dit wel zou willen doen, maar dat daarvoor de middelen ontbreken. Geconfronteerd met de keuze om dergelijke tijdelijke en sterk van de feiten afhankelijke maatregelen te motiveren of meer tijd te investeren in het goed motiveren van de beslissingen ten gronde, is voor het Hof de keuze snel gemaakt.
• Eenzelfde redenering gaat volgens het Hof op voor de beslissingen (door alleen zetelende rechters) over manifest onontvankelijke verzoeken. Het Hof zou ze in een ideale wereld allemaal willen motiveren, maar heeft daartoe naar eigen zeggen de middelen niet.

Ook de zogenaamde just satisfaction (billijke genoegdoening) van artikel 41 van het EVRM kwam ter sprake. De nationale balies wezen erop dat er een interne guideline bestaat bij het Hof die gehanteerd wordt bij het toekennen van schadevergoeding naar aanleiding van schendingen van het Verdrag.

Vooral wanneer het gaat over niet patrimoniale schade (non-pecuniary damages) zou het interessant zijn voor de advocaten mochten wij toegang hebben tot deze interne guideline.

Het Hof leek daar niet meteen te willen op ingaan. Het document zou immers constant wijzigen en hoe dan ook niet bindend zijn. Aan de advocaten werd wel de praktische wenk gegeven dat het perfect toegelaten was om de concrete begroting van de schade-eis aan het Hof zelf te laten. Men zou dus de non-pecuniary damages kunnen overlaten aan ‘the courts discretion’.

De focus van de advocaat zou dan kunnen liggen in het uiteenzetten van de omstandigheden, het toelichten van de concrete schade en het oorzakelijke verband. Dit moet het Hof dan toelaten om daar de juiste vergoeding tegenover te plaatsen. Volgens de aanwezige rechters hechten zij in ieder geval meer belang aan die gegevens dan aan het concrete bedrag dat al dan niet geëist wordt.

Zaken die ten gronde worden behandeld, krijgen een zogenaamde rechter-verslaggever toegekend die een belangrijke rol speelt in de totstandkoming van een arrest van het Hof.

Vanuit de CCBE kwam de vraag of de identiteit van de aan een bepaalde zaak toegewezen rapporteur onmiddellijk zou kunnen worden bekend gemaakt omwille van de transparantie.

Het Hof had daarover reeds nagedacht, maar uiteindelijk besloten om dit niet te doen omwille van de ‘external pressure’ die op de rapporteur zou kunnen worden uitgebracht. Blijkbaar had men het in het verleden al meegemaakt dat een rechter tijdens de behandeling van een gemediatiseerde zaak persoonlijk door de pers werd belaagd.

Ook de achterstand kwam ter sprake. Het Hof is zich bewust van het probleem. Er zouden momenteel een 15.000 ‘categorie 4 zaken’ (dat zijn zaken die ontvankelijk zijn, maar op zich niet dringend) op behandeling wachten. Het probleem is en blijft volgens het Hof de middelen die bijvoorbeeld vele malen lager zouden liggen dan die van het Europees Hof van Justitie.

Wel is er nu een systeem van priority cases. Daarbij is men in de backlog van categorie 4 zaken gaan kijken of ondanks het feit dat het geen hoogdringende zaken zijn, er geen zaken bijzitten waar belangrijk principes aan de orde zijn die de rechtspraak van het Hof zouden kunnen beïnvloedden. Op die manier werden een 300-tal zaken geïdentificeerd waarin binnen een periode van 18 maanden een arrest zouden moeten volgen.

Op een vraag van de OVB kwam er positief nieuws. Wie een verzoek bij het Hof wil indienen, moet daarvoor het standaardformulier gebruiken. Dat formulier moet dan ondertekend worden door zowel de advocaat (als die er is) als de aanvrager zelf.

De OVB wees erop dat wanneer een advocaat optreedt, de ondertekening door de cliënt op het formulier soms praktische bezwaren oplevert. De cliënt kan in de gevangenis verblijven of in het buitenland. Wanneer het einde van de nuttige termijn om het Hof te vatten in zicht is, kan het bekomen van de handtekening op het ingevulde formulier lastig zijn.

De Griffie van het Hof had hier oren naar en kon aankondigen dat men werk maakt van een aanpassing van het formulier waardoor er in de toekomst zou kunnen worden gewerkt met een aparte Power of Attorney die men als bijlage zou kunnen voegen en waardoor de cliënt niet meer zou moeten mee tekenen op het formulier. Informeel kon men meedelen dat deze nieuwe manier van werken tegen februari 2024 mocht verwacht worden.